SURA 64

AT-TAGHABUN (ZYSK I STRATA)

OKRES MEDYŃSKI

Sura niniejsza, składająca się z 18 wersetów, została objawiona w Medynie. Zawdzięcza swą nazwę wyrażeniu w wersecie 19: jaum at-taghabun (dzień, który jednym przyniesie stratę, a innym – zysk). Sura 64 skupia się na wierze w Boga i życiu przyszłym, żarliwym wypełnianiu powinności wobec Boga, a także na szczerości, zadowoleniu i posłuszeństwie względem Stwórcy oraz wydawaniu środków na Jego sprawę.

W Imię Boga Miłosiernego, Współczującego!

Wysławia Boga wszystko to, co jest w Niebiosach i wszystko to, co jest na Ziemi. Do Niego należy Władza (całkowita własność i panowanie nad wszystkim) i Jemu należy się wszelka chwała i wdzięczność; On również ma pełną władzę nad wszystkim.
On jest tym, który was stworzył, lecz pośród was są niewierzący i pośród was są wierzący. Bóg doskonale widzi wszystko to, co czynicie^[1].
On stworzył niebiosa i ziemię w prawdzie (celowo i na solidnych fundamentach prawdy), a także ukształtował was i uczynił wasze kształty pięknymi. I do Niego nastąpi ostateczny powrót.
On zna wszystko to, co jest w Niebiosach i na Ziemi i wie wszystko to, co ukrywacie, a również to, co ujawniacie. Bóg ma pełną wiedzę o tym wszystkim, co kryją piersi (Jego stworzeń).
Czyż nie dotarły do was przykładowe opowieści o tych, którzy nie wierzyli wcześniej, po czym skosztowali złych skutków swoich czynów? A (na Tamtym Świecie) przygotowana jest dla nich kara bolesna.
Tak dzieje się dlatego, że (wyznaczeni dla nich) Wysłannicy przybywali do nich konsekwentnie z jasnymi prawdami (oraz oczywistymi dowodami swego Posłannictwa), lecz oni (stale) mówili: „Czyż naszym przewodnikiem ma być zwykły śmiertelnik?”, po czym nie wierzyli i odwracali się (od dawanej im nadziei i ostrzeżenia). Bóg (ich) nie potrzebował (to oni potrzebowali wiary i posłuszeństwa Jemu). Bóg jest Bogaty i Samowystarczalny (od Niego zależne jest całe stworzenie), Godzien Wszelkiej Chwały.
Ci, którzy nie wierzą, twierdzą, że nie zostaną nigdy podniesieni z martwych. Powiedz: „Owszem! Na mojego Pana! Wy zostaniecie z pewnością podniesieni z martwych i oto potem sprawimy, że pojmiecie wszystko to, co uczyniliście (na tym świecie i wezwiemy was do rozrachunku)”. To jest łatwe dla Boga.
Uwierzcie przeto (o, ludzie) w Boga i Jego Wysłannika, a także w światło (Koranu), które zsyłamy! Bóg jest w pełni świadom wszystkiego, co czynicie.
Dzień Zgromadzenia, kiedy to On zbierze was wszystkich, dla niektórych (to jest niewierzących) będzie dniem straty, a dla innych (dla wiernych) – dniem zysku. Bóg zmaże złe czyny (jakie czasem zdarza im się popełnić) tych, którzy w Niego wierzą i wykonują dobre, prawe uczynki, i wpuści ich do Ogrodów, przez które przepływają strumienie, aby w nich na zawsze zamieszkali. Oto triumf najwspanialszy.
Ci zaś, którzy nie wierzą i za kłamstwo uznają Nasze Objawienia, będą towarzyszami Ognia (piekielnego) i w nim zamieszkają: jakże zła to przystań!
Bez zezwolenia Boga nie przydarza się żadne nieszczęście. Kto wierzy w Boga (autentycznie i szczerze), dla tego On jest Przewodnikiem jego serca (do prawdziwej wiedzy o Jego Wiecznej Woli i tego, w jaki sposób Bóg postępuje wobec życia Swoich stworzeń, w ten sposób prowadząc je do pokornego poddania się, do pokoju i radości)^[2]. Bóg ma pełną wiedzę o wszystkich rzeczach.
Bądźcie posłuszni Bogu i bądźcie posłuszni Wysłannikowi^[3]. Jeśli się odwrócicie (od tego nakazu, to wiedzcie), że obowiązkiem Naszego Wysłannika jest jedynie przekazywanie w sposób pełny i jasny Przesłania.
Bóg, poza Nim nie istnieje żaden inny bóg: przeto w Bogu niechaj wierni pokładają swą ufność.
O wy, którzy wierzycie! Pośród waszych małżonek i dzieci mogą być wasi wrogowie, toteż strzeżcie się ich. Jeśli jednak przebaczycie (im), poniechacie (ich) i wybaczycie (im błędy wobec was i w sprawach doczesnych), to (powinniście wiedzieć, że) Bóg jest Przebaczający, Współczujący^[4].
Doczesny dobytek i dzieci są (dla was) jedynie źródłem pokus i próby; Bóg jest zaś Tym, u którego nagroda niezmierna.
Powstrzymujcie się przeto, jak tylko potraficie, od nieposłuszeństwa wobec Boga, pełni bogobojności i pobożności^[5], przysłuchujcie się uważnie i podporządkowujcie się (Jego rozkazom); bądźcie Mu posłuszni i wydawajcie (na Jego sprawę i dla potrzebujących), gdyż w ten sposób uczynicie waszą duszę lepszą. Ci, którzy ustrzegą się od skąpstwa swej duszy – są szczęśliwi^[6].
Jeśli udzielicie Bogu szczodrej pożyczki^[7], On pomnoży ją dla was po wielekroć i wam przebaczy. Bóg odpowiada (na okazywaną wdzięczność), jest Łaskawy (wybacza wiele z win Swoich sług).
Znawca tego, co Niewidzialne i Widzialne; Pełen Chwały, Jego Moc nieodparta, Mądry.

To Bóg stwarza każdą rzecz i każde zdarzenie, w tym także czyny istot ludzkich. Cokolwiek stwarza, jest piękne, gdyż stanowi Jego stworzenie. Piękny jest również akt powołania do życia człowieka. Bóg stwarza każdą istotę ludzką ze zdolnością do wiary i potencjałem wiary, niektórzy ludzie czynią jednak zły użytek z tej zdolności i tego potencjału, wybierając niewiarę. Ze względu na to, że w życiu doczesnym ludzie oceniani są za swoje zachowanie, uczynki, niektórzy z nich mogą być postrzegani i traktowani jako wierni, choć w rzeczywistości, w głębi duszy są niewierzący, niewierni. Bóg jednak widzi dokładnie, co każdy czyni i zna jego świat wewnętrzny, dlatego osądzi go wedle tego, jaki on faktycznie jest. Niniejszy werset zawiera przeto ostrzeżenie dla hipokrytów i wzywa każdego do szczerości w wierze i działaniu. ↑
Wszystko w świecie działa wedle pewnych praw ustanowionych przez Boga i cokolwiek daną osobę spotyka na skutek jej uczynków, następuje również według tychże praw. To Bóg ustanowił zarówno przyczyny, jak i skutki. Jednak On sam nie podlega tym prawom i jeśli zechce, to może stworzyć jakąkolwiek rzecz lub też żadnej nie stworzyć na podstawie tych samych przyczyn. Może też anulować jakieś prawo dla kogo zechce. Choć z reguły zdarzenia zachodzą według pewnych praw, które ustanowił Bóg, a my powinniśmy w swoim życiu te prawa uwzględniać, to jednak nie możemy nigdy powstrzymywać się od modlitwy do Boga w mniemaniu, że owe prawa są absolutne i co byśmy nie uczynili, nie zdołamy od nich uciec. Ci, którzy wierzą w to, że Bóg dysponuje taką władzą, i ci którzy wierzą w Boga, obserwując, jak On działa – poddają się Mu w pełni i znajdują pokój oraz doczesny spoczynek w swych sercach. W tym samym znaczeniu zob. 57:22-23: Żadne nieszczęście nie zdarza się na ziemi (takie jak susza, głód bądź trzęsienie ziemi) albo w was samych (choroby, strata w własności bądź utrata ukochanych bliskich) tak, by nie było to zapisane w Księdze, zanim powołamy to do istnienia – zaiste, uczynienie tego jest dla Boga łatwe. Abyście się nie smucili z powodu tego, co wam umknęło, ani nie popadali w egzaltację ze względu na to, co Bóg wam darował. Bóg nie miłuje chełpliwych pyszałków. Zob. również przyp. 12 i 13 do tych wersetów. ↑
Powtórzenie bądźcie posłuszni w trybie rozkazującym w odniesieniu do Wysłannika wskazuje na to, że on również jest upoważniony do nakazywania i zakazywania, muzułmanie zaś muszą czynić to, co on mówi.

Posłuszeństwo wobec Boga oznacza bezwarunkowe posłuszeństwo wobec tego, co zostało objawione w Koranie. Posłuszeństwo wobec Wysłannika oznacza naśladowanie jego sposobu życia (Sunna) tak bardzo, jak to jest możliwe, oraz przestrzeganie tego, co zostało nakazane i zabronione w Koranie i przez Proroka. Sunna stanowi wszechstronny i szczegółowy opis życia Wysłannika Bożego, który powiedział: „Uważajcie! Ja otrzymałem Księgę, a wraz z nią jej podobieństwo (tj. moją Sunnę)” (Abu Daud, „Sunna”, 5).

Sunna definiuje to, co jest stwierdzone w terminach ogólnych, odnosząc je do konkretnych przypadków, definiuje również zasady ogólne na podstawie stwierdzeń koranicznych, które są specyficzne i odnoszą się do określonych sytuacji. Sunna zajmuje się też (podobnie jak Koran, który ucieleśnia) nauczaniem moralności; daje inspirację, a także kształci moralnie i duchowo we wszystkich sferach życia. Stanowi wreszcie inspirację i zakreśla granice w obrębie islamskiego prawodawstwa. Wszystko, czego naucza, każdy przepis prawny i każda część nauczania moralnego zawartego w Sunnie, pozostaje w ramach ducha, „kolorystyki” i temperamentu koranicznego.

Jak to stwierdzono w 8:20, muzułmanom nie wolno odwrócić się od Wysłannika. Z tego względu rozmyślne nieposłuszeństwo wobec nakazów Sunny, choćby tylko poprzez pomniejszanie jej znaczenia albo krytykowanie, stanowi przybliżanie się do herezji lub zgoła apostazji. ↑
Małżonkowie mają wobec siebie powinności, a rodzice odczuwają wrodzoną miłość i obowiązki wobec swoich dzieci. Jednakże wzajemna miłość małżonków oraz miłość rodziców wobec dzieci powinny być regulowane przykazaniami religii. Miłość żywiona względem rodziny może niekiedy odsuwać człowieka od jego obowiązków religijnych albo powodować, że będzie się do nich odnosił i pracował dla ich przyszłości bez uwzględniania ich powinności wobec Boga i życia przyszłego. Tymczasem autentyczna miłość wymaga tego, by rodzice najpierw uwzględniali życie przyszłe i obowiązki religijne swoich dzieci. Powinni ujmować dobrobyt doczesny w ramach religii. Niestety, wielu małżonków i rodziców lekceważy i zaniedbuje tę zasadę kardynalną i nadużywa miłości i współczucia wobec siebie i swych dzieci. Poza tym niektórzy małżonkowie i dzieci skłonni są wymóc na sobie takie postępowanie, które nie uwzględnia zasad religijnych i prowadzi do klęski w życiu ostatecznym. To jest w rzeczywistości wrogość. Koran zwraca uwagę małżonków na tę okoliczność i ostrzega ich. Pomimo tej wrogości rodzice muszą jednak dbać o siebie nawzajem, zachowywać cierpliwość i tolerancję we wzajemnych relacjach i podejściu do zachowania dzieci. Mogą okazać wielkoduszność i wybaczać sobie potknięcia oraz błędy dzieci. (Tego oczekuje się od rodziców, dzieci jednak muszą przykładać ogromną wagę do troski o przestrzeganie praw swych rodziców). Winni są również puszczać w niepamięć błędy w sprawach doczesnych i umieć postępować tak, jak wychowawcy w kwestiach religijnych. Mają także przedkładać kwestie religijne nad doczesne. Tę prawdę precyzyjnie wyraża werset następny. ↑
To stwierdzenie nie stoi w sprzeczności z Powstrzymujcie się od nieposłuszeństwa wobec Boga, w pełnej oddania pobożności i z całą należną Mu bogobojnością (3:102) ani też to wcześniejsze stwierdzenie nie anuluje późniejszego. Cześć i posłuszeństwo wobec Boga należy okazywać zgodnie z tym, jak tego wymaga Jego Boski status. W istocie każdy status wymaga respektu i posłuszeństwa w zakresie odpowiadającym jego wielkości. Jednak każda ludzka istota ma zdolność do okazywania właściwego dla niej szacunku i posłuszeństwa; nie jest w stanie wyjść poza nią. Skoro nie znamy granicy naszych zdolności, musimy starać się obdarzać szacunkiem i posłuszeństwem Boga tak, jak tego wymaga Jego Boski status: najlepiej, jak potrafimy. ↑
Ten werset wyjaśnia, jak ludzie mogą zostać wybawieni od wrogości swoich współmałżonków lub dzieci i odnieść zwycięstwo w próbie, jaką stanowią ich doczesna własność i potomstwo. ↑
Zob. sura 57:11, przyp. 7. ↑