SURA 42

ASZ-SZURA (NARADA)

OKRES MEKKAŃSKI

Sura ta, objawiona w Mekce, składa się z 53 wersetów i zawdzięcza swą nazwę słowu „narada” w wersecie 38. Narada jest jedną z najważniejszych zasad życia społecznego w islamie. Sura 42 koncentruje się na prawdziwości Objawienia i fakcie, że wszyscy wysłannicy przyszli z tymi samymi prawdami i je głosili. Ostrzega także tych, którzy się im opierają, i przekazuje radosne wieści wiernym.

W Imię Boga Miłosiernego, Współczującego!

Ha. Mim.
‘Ajn, Sin. Kaf.
On objawia tobie tak, jak (objawiał) tym (których wybrał na wysłanników) przed tobą, (jako) Bóg Potężny, Pełen Chwały, którego Moc jest nieodparta, Mądry.
Do Niego należy wszystko to, co jest w niebiosach, i wszystko to, co jest na ziemi. I On jest Wzniosły, Najwyższy.
Niebiosa omal nie rozstąpią się od góry (ze względu na Majestat Objawienia); a aniołowie wysławiają swego Pana Jego Chwałą i modlą się o (ustanowienie przez Niego drogi przewodnictwa dla) tych na ziemi i o przebaczenie (dla tych, którzy tą drogą podążają). Zaiste, Bóg jest Tym, który jest Przebaczający, Współczujący^[1].
Co do tych, którzy biorą sobie innych, poza Bogiem, strażników i zaufanych, (którym powierzają swoje sprawy, przypisując Bogu współtowarzyszy): Bóg ich bacznie obserwuje (zachowując zapis ich czynów). Nie jesteś ich strażnikiem (odpowiedzialnym za ich postępowanie).
I w ten sposób (jak objawiliśmy te prawdy wysłannikom przed tobą) My objawiamy tobie Koran (Recytację) w języku arabskim, byś mógł ostrzegać Matkę miast i wszystkich tych wokół niej^[2], i ostrzegać o Dniu Zgromadzenia, co do (nadejścia) którego nie ma wątpliwości. Jedna grupa znajdzie się w Raju, a inna grupa w Płomieniach^[3].
Jeśliby Bóg tak chciał, to z pewnością uczyniłby ich jedną społecznością (tej samej wiary i sposobu życia), lecz On dopuszcza, kogo zechce, do Swojego Miłosierdzia. Co do ludzi występnych, nie mają oni ani strażnika (który by ich strzegł), ani pomocnika^[4].
Cóż? Czyż oni wzięli sobie innych poza Bogiem za strażników i zaufanych (którym powierzają swoje sprawy, tym samym przydając Mu współtowarzyszy)? Lecz to Bóg jest prawdziwym Strażnikiem i On wskrzesi zmarłych, i On ma pełną władzę nad wszystkim.
W czymkolwiek się różnicie, ostateczny osąd tego należy do Boga. Taki jest Bóg, mój Pan: w Nim pokładam swoją ufność i do Niego się zwracam z oddaniem.
Stwórca Niebios i Ziemi (z których każde zostało wyposażone w szczególne cechy); On uczynił dla was z was samych pary, i z trzód – pary (swojego rodzaju): w ten sposób was pomnaża (i pomnaża trzody). Nic do Niego nie jest podobne^[5]. On wszystko słyszy, wszystko widzi.
Do Niego należą klucze (do skarbów) niebios i ziemi. On powiększa zaopatrzenie, komu zechce, i zmniejsza je (komu zechce). Zaiste, On ma pełną wiedzę o wszystkim.
Co do religii (którą On wybrał dla ludzkości i objawił poprzez Swoich wysłanników w ciągu dziejów), to On ustanowił dla was jako sposób życia to, co chciał dla Noego, i to, co objawiliśmy tobie, i to, co chcieliśmy dla Abrahama, Mojżesza i Jezusa (nakazując): „Trzymajcie się religii i nie dzielcie się w niej na przeciwstawne grupy”^[6]. To, do czego wzywasz ludzi, jest trudne i przynosi strapienie dla tych, którzy przydają Bogu współtowarzyszy. Bóg wybiera, kogo zechce, i prowadzi ku Sobie (w wierze i posłuszeństwie), i prowadzi ku Sobie tego, kto zwraca się ku Niemu z oddaniem.
A oni (ci, którzy idą poprzednimi drogami) podzielili się (na przeciwstawne grupy) dopiero wtedy, gdy przyszła do nich wiedza (o drodze, którą powinni postępować, i jedynie) ze względu na zawistną rywalizację i zuchwałość pomiędzy nimi. Gdyby nie dekret wydany już przez twojego Pana (dający ludziom odroczenie i przesuwający ostateczny, decydujący osąd), aż do wyznaczonego terminu, to, zaiste, zostałoby pomiędzy nimi rozstrzygnięte. Z pewnością ci, którzy (nastąpili po tych przeciwstawnych grupach i) odziedziczyli Księgę, znajdują się w pełnej zwątpienia niepewności wobec niej^[7].
Dlatego (o Wysłanniku) wzywaj ludzi do tego (drogi życia, którą Bóg dla ciebie ustanowił). Idź za tym, co jest najsłuszniejsze (w każdej sprawie), jak ci zostało nakazane (przez Boga). Nie postępuj za ich namiętnościami i wyobrażeniami (– tych, którzy idą innymi drogami, w tym stronników poprzednich Pism) i mów: „Wierzę w każdą Księgę, którą zesłał Bóg, nakazano mi czynić pomiędzy wami sprawiedliwość (bez rozróżniania ze względu na rasę, urodzenie, majątek lub władzę). Bóg jest naszym Panem i waszym Panem. Dla nas liczą się nasze czyny, dla was – wasze czyny: (niech) nie będzie żadnego sporu pomiędzy nami i wami: Bóg sprowadzi nas wszystkich razem (i rozstrzygnie wszelkie różnice pomiędzy nami a wami). Do niego nastąpi ostateczny powrót”^[8].
Co do tych zaś, którzy spierają się pomiędzy sobą na temat Boga (sprzeciwiając się Jego Panowaniu i walcząc z Jego religią), po przyjęciu Jego wezwania (i uznaniu Jego religii za prawdziwą) ich spór nie ma żadnej wartości u Boga, i na nich jest (Jego) gniew (potępienie), i dla nich jest kara surowa.
Bóg jest Tym, który zesłał Księgę z Prawdą i Wagę (ustalając prawdę i to, co słuszne we wszystkich sprawach). Stąd wiesz, że Godzina Ostatnia może być blisko.
Ci, którzy w nią nie wierzą, (kpiąc) proszą, by została przyspieszona; gdy tymczasem ci, którzy wierzą, przyjmują ją z lękiem i wiedzą, że jest prawdą (i na pewno nadejdzie). Zaprawdę! Zbłądzili daleko ci, którzy spierają się o Ostatnią Godzinę.
Bóg jest Łaskawy dla Swoich sług. On daje zaopatrzenie, komu zechce (w sposób i w rozmiarze, w jakim zechce); i On jest Potężny, Pełen Chwały, a Jego Moc nieodparta.
Kto pragnie (i dąży do zdobycia) plonów życia ostatecznego, dla tego My zwiększymy jego plon; a kto pragnie plonów tego świata, My damy mu nieco z tego i nie będzie miał udziału w życiu ostatecznym^[9].
Lub może oni mają takich współtowarzyszy Boga, którzy przepisali im w religii to, na co Bóg nie dozwolił (i w związku z tym postępują i osądzają, tak jak im się podoba)? Gdyby nie dekret (już wydany przez Boga, odraczający ostateczne rozstrzygnięcie) pomiędzy ludźmi, to, zaiste, zostałoby pomiędzy nimi rozstrzygnięte. Doprawdy, dla (ludzi) występnych przeznaczona jest kara bolesna.
Zobaczysz występnych (którzy mają czelność ustalać sposób życia w imię religii innej niż Boża), pełnych lęku ze względu na to, co dla siebie zarobili; i to na nich niewątpliwie spadnie. Natomiast ci, którzy wierzą i czynią dobre, prawe dzieła, oni będą przebywać na kwietnych łąkach Ogrodów. Będą mieć u Boga przygotowane wszystko to, czego zapragną. Oto, zaprawdę, łaska wspaniała.
To jest to, o czym Bóg oznajmia radosne wieści Swoim sługom, którzy wierzą i czynią dobre, prawe dzieła. Powiedz: „Ja nie żądam od was żadnej zapłaty za to (przekazywanie wam religii Boga, która zapewni wam tę łaskę), lecz (żądam od was) miłości dla moich bliskich (ze względu na moją misję)”^[10]. Kto spełni dobry uczynek, to My – ze względu na to – powiększymy jego dobro. Zaiste, Bóg jest Przebaczający, Doceniający (wdzięczność).
Cóż? Czyż oni mówią, że on (Wysłannik) wymyślił kłamstwo i przypisał je Bogu? Jeśli On zechce, to może zapieczętować twoje serce (i nie zdołasz wyrecytować im niczego z Objawienia. Jednak to, co im recytujesz, to jest Objawienie od Nas). A Bóg wymaże kłamstwo i potwierdzi prawdę Swoim Słowem. Zaiste, Bóg ma pełną wiedzę o tym, co kryją serca.
On jest Tym, który przyjmuje od Swoich sług skruchę i wybacza złe uczynki, i On wie wszystko, co czynicie.
On odpowiada przychylnie (na akty czci i modlitwy) tym, którzy wierzą i czynią dobre, prawe dzieła, i daje im ze Swej szczodrobliwości jeszcze więcej (niż prosili). Jednak niewierzących czeka kara surowa.
Jeśliby Bóg zawsze dawał zaopatrzenie (wszystkim) Swoim sługom w wielkiej obfitości, to oni z pewnością zbuntowaliby się i przekroczyli wszelkie granice na ziemi, lecz On je zsyła w odpowiedniej mierze, jak zechce. On ma z pewnością pełną wiedzę o Swoich sługach i widzi ich doskonale.
On jest tym, który zsyła deszcz pod każdym względem użyteczny, dla (ich) wybawienia, kiedy już stracili wszelką nadzieję, i rozprzestrzenia daleko Swoje Miłosierdzie (obdarzając nim każdą istotę). On jest Strażnikiem i Opiekunem, Godnym Wszelkiej Chwały.
Pośród Jego jasnych znaków jest stworzenie Niebios i Ziemi, i to, że On rozproszył w obu z nich żyjące istoty. I On ma pełną władzę zebrać je razem, kiedy zechce^[11].
Wszelkie nieszczęście, jakie was dotyka, dotyka was ze względu na to, co wasze ręce zarobiły^[12], a przecież On odpuszcza wiele (spośród waszych złych uczynków).
Nie zdołacie na ziemi udaremnić (Jego Woli). Nie macie, prócz Boga, strażnika ani powiernika (któremu moglibyście powierzyć swoje sprawy), ani też pomocnika.
I pośród Jego znaków oczywistych są statki sunące po morzu jak góry (płynące).
Jeśli On zechce, to ucisza wiatr, i one spoczywają w bezruchu na jego powierzchni. Zaiste, w tym są znaki dla wszystkich tych, którzy są prawdziwie cierpliwi i wytrwali (w przeciwnościach ze względu na Niego), i prawdziwie wdzięczni (za Jego łaski)^[13].
Albo też On je (statki) zatapia ze względu na to, co oni (podróżnicy) zarobili; a przecież On odpuszcza wiele (z ich złych uczynków).
Ci, którzy spierają się o Nasze znaki i Objawienia, powinni wiedzieć, że nie ma dla nich miejsca schronienia.
Wszystko to, co zostało wam dane, jest tylko dla przejściowej radości życia doczesnego, natomiast to, co ma dla was Bóg na Tamtym Świecie, jest o wiele lepsze i trwalsze – dla tych, którzy wierzą i pokładają ufność w swoim Panu;
Dla tych, którzy unikają większych grzechów oraz czynów nieprzyzwoitych i haniebnych (które należy zaliczyć do grzechów ciężkich)^[14], a kiedy się zagniewają, to przecież przebaczą (i nie odpłacają doznanej zniewagi).
I dla tych, którzy odpowiadają na wezwanie swego Pana i są Mu posłuszni (w nakazach i zakazach), i wykonują modlitwę w zgodzie z jej warunkami, i którzy (prowadzą) swoje sprawy, wzajemnie się naradzając (przeprowadzając naradę)^[15], i którzy rozdają z tego, w co My ich zaopatrujemy (aby zapewnić wyżywienie dla potrzebujących, i dla sprawy Boga);
I dla tych, którzy – jeśli wymierzony jest w nich (jednego lub wszystkich) niesprawiedliwy atak, bronią się wzajemnie (by zakończyć agresję).
Odpłatą za zły czyn może być jedynie równe mu zło; lecz kto przebaczy i pojedna się – jego nagroda jest u Boga. Zaprawdę, On nie miłuje występnych^[16].
Kto jednak broni się i przywraca swoje prawa (w legalny sposób), po tym, jak doznał niesprawiedliwości – przeciwko temu nie ma drogi (winy i odpłaty).
Droga (winy i odpłaty) jest tylko przeciwko tym, którzy czynią ludziom niesprawiedliwość i zachowują się na ziemi buntowniczo, łamiąc wszelkie prawo. Dla takich jest kara bolesna.
Lecz gdy kto okaże cierpliwość i wybaczy (doznaną niesprawiedliwość), to z pewnością będzie rzecz godna pochwały i sprawa (wymagająca) wielkiego zdecydowania.
Kogo (ze względu na jego wybór) Bóg sprowadza z drogi, ten już nie będzie miał żadnego strażnika ani opiekuna (który by go wspierał). Zobaczysz występnych, mówiących na widok kary: „Czy jest jakaś droga powrotu (do świata, byśmy stali się sprawiedliwi)?”
Zobaczysz, jak ich przyprowadzą ku niemu (ku piekłu), zalęknionych i poniżonych hańbą, spoglądających ukradkiem dookoła. A ci, którzy wierzą, powiedzą: „Prawdziwie przegranymi w Dniu Sądu Ostatecznego są ci, którzy doprowadzili do ruiny siebie i swoich rodzin”. Zaiste, ludzie występni będą poddani karze nieustającej.
I oni z pewnością nie będą mieć strażników ani opiekunów, którzy by im pomogli poza Bogiem (tylko On jest strażnikiem, który może pomóc Swoim sługom, jeśli zechce). Kogo Bóg sprowadzi ku zbłądzeniu, ten nie będzie miał już drogi (do przewodnictwa i wiecznego szczęścia).
Odpowiedzcie na wezwanie waszego Pana, zanim nadejdzie Dzień, którego Bóg nie odsunie (od nich); nikt nie może zapobiec temu, by On go sprowadził. Tego Dnia nie będziecie mieć schronienia ani mocy do zaprzeczania (waszym grzechom i tożsamości).
Lecz (nie smuć się), jeśli odwrócą się z niechęcią (od twojego nawoływania, o Wysłanniku): My nie posłaliśmy cię (jako Wysłannika) po to, byś był ich stróżem (zapobiegającym wszystkim ich złym uczynkom lub ponoszącym odpowiedzialność za nie). Na tobie spoczywa obowiązek przekazywania w sposób pełny (Bożego Przesłania). Zaiste, jeśli pozwolimy człowiekowi skosztować miłosierdzia, on raduje się nim (nawet nie myśląc o wyrażeniu Bogu wdzięczności za nie). Jeśli jednak spada na niego jakieś zło ze względu na to, co uczyniły jego ręce, to, zaiste, człowiek jest wtedy niewdzięczny.
Do Boga należy władza nad Niebiosami i nad Ziemią. On stwarza, cokolwiek zechce. On obdarowuje, kogo zechce, córkami, i On obdarowuje, kogo zechce, synami.
Albo też On je (dzieci) miesza (i obdarowuje, kogo zechce, zarówno córkami, jak i synami); i On czyni bezpłodnym, kogo zechce. Zaiste, On jest Wszechwiedzący, Wszechpotężny.
Żaden śmiertelnik nie doświadczy tego, by Bóg przemawiał doń inaczej, jak przez Objawienie, albo zza zasłony, albo przez wysłannika (anioła) posłanego z Jego rozkazu po to, by objawiał to, co On zechce (objawić)^[17]. Zaprawdę, On jest Wzniosły, Mądry.
I w ten sposób (wspomniany tutaj) objawiliśmy tobie ducha z Naszego rozkazu (życiodajne przesłanie Koranu). Ty (inaczej) nie wiedziałbyś, czym jest Księga (z całą wiedzą, którą w sobie zawiera, i sposobem życia, który ustanawia); i czym jest wiara (jak ją opisuje Księga, ze wszystkimi zasadami, wymogami i innymi regułami, które się z nią łączą). My jednak uczyniliśmy ją światłem, przy pomocy którego prowadzimy drogą prostą tego, kogo zechcemy spośród naszych sług. I z pewnością ty (dzięki Bożemu przewodnictwu) prowadzisz ludzi ku prostej ścieżce –
Ścieżce Boga, do którego należy wszystko to, co znajduje się w Niebiosach, i wszystko to, co znajduje się na Ziemi. Zaiste, czyż nie do Boga wracają ostatecznie wszystkie sprawy?

Początkowe wersety dotyczą Objawienia. Jako termin oznacza ono przekazywanie przez Boga Swoim prorokom i wysłannikom Przesłania w szczególny sposób, którego dokładnej natury nie jesteśmy w stanie poznać. Jak to zostanie wspomniane w wersecie 51 niniejszej sury, i co już było wyjaśniane w surze 20, przyp. 5, Objawienie odbywa się na trzy sposoby. Bóg komunikuje albo wypowiada Swoje Przesłanie spoza zasłony bądź umieszcza je w sercu proroka (jako szczególny rodzaj Objawienia) lub poprzez zesłanie anioła. Prorok jest pewien, że Ten, który przemawia do niego zza zasłony lub umieszcza w jego sercu słowa, jest Bogiem.

To ze względu na wagę i majestat Objawienia Niebiosa omal się nie rozstąpią; Ono jest przekazywane Prorokowi. Oznacza to, że Objawienie wychodzi z „królestwa”, które jest subtelniejsze albo wyższe, gdzie są szlaki, jakimi niesione jest Boże Objawienie; szlakami tymi poruszają się aniołowie, a działania istot świadomych unoszą się ku Bogu (23:17). Wzniosłość i wysokość nie są oczywiście natury materialnej ani fizycznej. Jak wyjaśniono w surze 37:1-3, przyp. 1, również inni aniołowie towarzyszyli Gabrielowi, który przynosił Koran stopniowo do Wysłannika Bożego, niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo. Ci aniołowie układali się w szeregi wzdłuż drogi, jaką odbywał Gabriel, niech będzie z nim pokój, i przepędzali diabły, które chciały pochwycić choćby małą cząstkę Objawienia. Niektóre z aniołów pomagających Gabrielowi przynosiły Wysłannikowi Objawienie, które nie było częścią Koranu. Uczeni muzułmańscy nazywają te Objawienia, które składają się na Koran, „Objawieniem recytowanym”. Objawienia, które nazywają „nierecytowanymi” i które nie zostały włączone do Koranu, przyszły albo po to, by wyjaśniać Koran, albo by dać przykazania, mające pouczyć Wysłannika i wiernych, jak odnieść się do nowo pojawiających się spraw. Sunna, jako wypowiedzi, działania i akceptacje Wysłannika Bożego, oparta jest na tychże Objawieniach. Wysłannik mówi o niej: „Oto dano mi Księgę, a to jest jakby razem z nią” (Abu Daud, Sunna, 5). ↑
Wysłannik Boga, niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo, otrzymał nakaz rozpoczęcia swojej misji pośród bliskich krewnych (26:214), a następnie ostrzegania Mekkańczyków (w tym wersecie), wszystkich ludów Arabii (w tym wersecie i 41:3), a następnie wszystkich istot świadomych (całej ludzkości i dżinów) (38:87; 21:107). ↑
Druga część tego wersetu ma taką samą wagę, jak wersety 103 i 105 w surze Hud: Oto dzień, kiedy zostanie razem zebrana cała ludzkość… Pośród niej niektórzy są szczęśliwi, a niektórzy – nieszczęśliwi. ↑
Odnośnie do wyjaśnienia zob. 5:48, przyp. 11. Poza tym Bóg dopuści do Swego Miłosierdzia (i ochroni, głównie przed wiecznym potępieniem) tych, którzy nie są ludźmi występnymi. Co do ludzi występnych i niegodziwych (negujących Boga albo przydających Mu współtowarzyszy i popełniających niesprawiedliwości), On wykluczy ich ze Swego Miłosierdzia. ↑
To krótkie stwierdzenie zwraca uwagę na fakt, że Bóg jest Istotą odmienną od Swoich stworzeń i dlatego jest poza wszelkimi ludzkimi pojęciami o Nim. Toteż nie ma współtowarzyszy, nic nie jest do Niego podobne, nikogo nie zrodził ani sam nie został zrodzony. Nie ogranicza Go nic: ani materia, ani przestrzeń, ani czas. I z tego względu również Jego Atrybuty – Jego Słuch, Wzrok, Wiedza, Wola, Moc, Władza, Siła Stwórcza – są poza naszą percepcją. ↑
Ten werset ma wiele implikacji:

Religia, którą Bóg wyznaczył ludzkości w ciągu dziejów, jest jedna i ta sama. Ma te same podstawowe filary: wiary, kultu, zachowania się i moralności.

Spośród proroków Bóg wybrał niektórych na Wysłanników, a spomiędzy Wysłanników wybrał pięciu o szczególnej randze: Noego, Abrahama, Mojżesza, Jezusa i Muhammada, niech będą z nimi pokój i błogosławieństwo. Bóg ustanowił dla każdego z nich reguły postępowania w życiu, poza filarami wiary, moralności i kultu. Te reguły, które składają się na sposób życia (prawo), są te same co do swoich podstaw, a różnice dotyczą jedynie spraw drugorzędnej wagi, jak możemy wnioskować z wersetu 5:48 (zob. ten werset i przypis 11). Kiedy przyszedł Ostatni Wysłannik, niech będą z nim pokój i błogosławieństwo, jego Prawo objęło wszystkie poprzednie Prawa, z pewnymi zmianami (o tym, jak prawo muzułmańskie traktuje poprzednie księgi, zob. 2:106, przyp. 95).

W terminologii islamskiej prawo wykorzystywane w praktycznych aspektach religii to szari’at.

W wersecie niniejszym napotykamy czasownik „chciał” w odniesieniu do praw zarządzonych dla Noego, Abrahama, Mojżesza i Jezusa, a czasownik „objawiliśmy” w odniesieniu do Ostatniego Wysłannika. „Chciał” implikuje mocne zalecenie i przydanie szczególnego znaczenia pewnym rzeczom. Toteż w odniesieniu do sposobu życia, jakiego Bóg chciał dla Noego, Abrahama, Mojżesza i Jezusa, pewne sprawy miały specjalną wagę, stosowną do czasu i warunków. Jednakże zastosowanie czasownika „objawić” w odniesieniu do sposobu życia nałożonego na Ostatniego Wysłannika oznacza, że wszystkie jego aspekty – zawarte w Koranie i Sunnie – zostały objawione przez Boga i obowiązują w sposób powszechny.
- Werset najpierw wspomina proroka Noego, dalej mowa o Ostatnim Wysłanniku, a następnie o innych wspaniałych wysłannikach. Jest tak dlatego, że prorok Noe był pierwszym wysłannikiem, któremu przekazane zostało wszechstronne prawo, regulujące życie. Ostatni Wysłannik zaś jest największym z nich i objawiony mu sposób życia jest uniwersalny i obejmuje wszystkie poprzednie sposoby. Podobne wyrażenie znajdujemy w wersecie 33:7: I (wspomnij), jak zawarliśmy przymierze z prorokami i z tobą (o, Muhammadzie), i z Noem, Abrahamem, Mojżeszem i Jezusem, synem Marii. My zawarliśmy z nimi uroczyste przymierze. Ten werset najpierw wspomina wszystkich proroków, zwracając uwagę szczególnie na pięciu największych, poczynając od ostatniego, największego, gdyż to wraz z nim religia zyskała uniwersalność.
↑
Ten werset dotyczy głównie Ludzi Księgi, zwolenników Mojżesza i Jezusa, niech będzie z nimi pokój. To, że mają oni wątpliwości co do swojej Księgi, oznacza, że niektórzy z nich wątpią w pochodzenie od Boga całej Księgi albo pewnych jej fragmentów. Inni zaś mają wątpliwości co do tego, czy zachowała się w oryginalnej formie. Co do dekretu już wydanego przez Boga zob. 2:36; 7:24. ↑
Ten werset ma znaczenie podobne do wersetu 3:64: Powiedz (im, Wysłanniku): „O, ludu księgi! Dochodźcie do słowa wspólnego dla nas i dla was, byśmy nie czcili nikogo, prócz Boga, i nie przydawali Mu nikogo za współtowarzysza, i aby nikt spośród nas nie brał sobie innych za panów poza Bogiem”. A jeśli oni (wciąż) będą się odwracać, to mówcie: „Zaświadczcie, że my jesteśmy muzułmanami (poddanymi wyłącznie Jemu)”. Zob. tamże przyp. 12. ↑
Dwa ostatnie wersety wyjaśniają dwie ważne zasady, odnoszące się do zaopatrzenia zapewnianego przez Boga żywym istotom: jedna z nich jest taka, że Bóg stwarza wszystkie żywe istoty, określa ich potrzeby oraz sposób, w jaki będą zaopatrywane. Druga jest taka, że Bóg daje tym, którzy dążą do Wieczności więcej, aniżeli na to zasługują. Tym jednak, których celem jest życie doczesne, daje pewną ilość dóbr tego świata, lecz żadnego udziału w życiu wiecznym. Wnosimy z tego, że nie jest możliwe, by człowiek, który pała chciwością względem dóbr tego świata, był zadowolony z tego, co zdobył w życiu doczesnym. Nie powinno się zatem ukierunkowywać swego życia na ten świat, ale raczej skupić na plonach w życiu wiecznym, nie zaniedbując jednocześnie pracy dla utrzymania własnego i rodziny (zob. 28:77; przyp. 16). ↑
Cała miłość jest zasadniczo dla Boga, a wszelkie inne rodzaje miłości powinny być ze względu na Niego, i nawet miłość do Wysłannika jest przede wszystkim ze względu na Stwórcę. W innym przypadku miłość do jakiejkolwiek innej istoty, bez uwzględnienia Boga albo relacji tej istoty z Bogiem, może prowadzić do wiecznego potępienia, tak jak miłość chrześcijan do Jezusa doprowadziła ich do jego ubóstwienia, a miłość wielu szyitów do Alego doprowadziła ich do zdyskredytowania większości Towarzyszy. Przyczyną, dla której Wysłannik Boży prosił swoją społeczność, by kochała jego bliskich krewnych, w tym szczególnie jego Dom (Ali, Fatima, Hasan i Husejn – jego wnukowie poprzez Fatimę i Alego), były zasługi, jakie oni i ich potomkowie będą mieć aż do Dnia Sądu Ostatecznego. ↑
Według wielu klasycznych interpretatorów Koranu, jak np. Mudżahid, oraz komentatorów nam współczesnych, takich jak Fethullah Gülen, należy rozumieć z tego wersetu, że cielesne, a nawet świadome stworzenia, jak te na ziemi, istnieją w innych częściach Niebios. W przyszłości ludzie być może tam dotrą i w jakimś punkcie Niebios albo Ziemi spotkają się z tymi stworzeniami. ↑
W zasadzie każdy otrzymuje to, na co zasłużył. Jednakże nieszczęście, jakie dotyka wierzącego ze względu na jego grzechy, powoduje, że grzech zostanie wybaczony i zostaną otwarte drzwi do nowej nagrody. Tymi zaś, którzy wycierpieli największe męki, byli prorocy i ich prawdziwi następcy w służbie Bogu. Nieszczęścia, które dotykają ludzi bezgrzesznych sprawiają, że te osoby zdobywają u Boga coraz to wyższe rangi. ↑
Jeśli wierzących dotyka nieszczęście, to wykazują cierpliwość; jeśli spotyka ich coś dobrego, to okazują Bogu wdzięczność. W obu przypadkach zyskują nagrodę. ↑
Odnośnie do cięższych grzechów, zob. 4:31, przyp. 11. Czyny „nieprzyzwoite i hańbiące” oznaczają z reguły cudzołóstwo, rozwiązłość, prostytucję i homoseksualizm. ↑
Narada, konsultacja jest pierwszym wymogiem do podjęcia właściwej decyzji. Decyzje podejmowane bez właściwego zastanowienia albo właściwej konsultacji z reguły spełzają na niczym. Osoby, które polegają tylko na sobie samych, nie mają łączności z innymi i nie przejmują się ich opinią, nawet jeśli zdarzy się, że będą geniuszami, poważnie ryzykują zbłądzenie – w porównaniu z tymi, które wymieniają swe opinie i argumenty (zob. Pearls of Wisdom, 77-78).

System doradczy jest tak istotny w islamie, że Bóg chwali to, iż pierwsza, wzorcowa społeczność muzułmańska była społecznością, której sprawy prowadzono posiłkując się konsultacją. Stanie się to jeszcze jaśniejsze, jeśli zrozumiemy, że pierwsza społeczność była kierowana przez Proroka, który nigdy nie przemawiał z własnego kaprysu albo dla własnej korzyści, ale mówił to, co było mu objawiane przez Boga (53:2-3). Bóg uważa konsultację za rzecz tak istotną, że nakazał Prorokowi, by praktykował ją z Towarzyszami (3:159). Nawet pod odwrocie muzułmanów w bitwie pod Uhud, spowodowanym nieposłuszeństwem kilku Towarzyszy wobec rozkazów Proroka, Bóg nakazał mu prowadzić konsultacje. Prorok i jego sprawiedliwi następcy zawsze stosowali zasadę konsultacji.

Konsultacja załatwia wiele spraw pomiędzy muzułmanami. Sędziowie, którzy nie potrafią rozstrzygnąć jakichś przypadków, wykorzystują w celu wydania werdyktu konsultację, opierając się na Koranie i Sunnie; tym samym upodabniają ją do idżtihadu (wyprowadzanie nowych praw poprzez rozumowanie, z wykorzystaniem Koranu i Sunny) i kijasu (qiyas, analogia). Ponadto kary drugorzędne, bezpośrednio niewspomniane w Koranie i Sunnie, mogą być ogłaszane po konsultacji pomiędzy muzułmańskimi prawnikami o uznanym autorytecie. ↑
Koran nalega na dążenie do sprawiedliwości, podkreśla równość praw i naucza, że niepodważalne wartości wymagają szacunku, a ich naruszenie równej odpłaty. Dlatego też Koran zezwala na odwzajemnianie doznanych krzywd, o ile jest to możliwe (wyjaśnienie zob. 2:178-179, 194, przyp. 130, 140; 5:31, 45, przyp. 6, 10). Ponieważ jednak osoba pokrzywdzona łatwo może ulec pokusie przekroczenia granic odpłaty, Koran w miejscach, w których wspomina o prawie do odpłaty, jako zasadzie prawnej, ostrzega również przed przekraczaniem granic i zwraca uwagę na piękno i znaczenie przebaczenia, napominając, by wierni przebaczali doznane krzywdy (22:60, przyp. 16). ↑
Każda istota ludzka dysponuje potencjałem do tego, by przemówił doń Bóg. Jednak po to, by wykorzystać ów potencjał, człowiek musi osiągnąć pewien poziom czystości duchowej i intelektualnej. Prorocy mieli najwyższy poziom tej czystości. Przemawianie (szczególne) Boga do proroków nazywa się łahj (wahj, objawienie). Objawienia następowały na trzy sposoby: pierwszy jest taki, że Bóg „wkłada” nagle w serce proroka słowa i on wie, że pochodzą one od Boga. Ten sposób wspomniany jest w wersecie jako „poprzez Objawienie”.

Drugi sposób jest taki, że Bóg przemawia do istoty ludzkiej spoza zasłony, tak jak przemawiał do proroka Mojżesza w Dolinie Tuła spoza drzewa albo na górze Synaj, gdzie Mojżesz słyszał Boga przemawiającego spoza pewnej, nieznanej nam zasłony.

Trzeci sposób polega na tym, że Bóg zsyła anioła, by przekazał Jego Przesłanie Prorokowi. Koran został objawiony Wysłannikowi Bożemu właśnie w taki sposób. Przyniósł mu go Anioł Gabriel. Wysłannik Boży widział go i słyszał jego słowa.

Można również otrzymać wiadomość od Boga we śnie. Jeśli prorok otrzymuje taką wiadomość, to jest to Objawienie. Także zwykła osoba może mieć prawdziwe sny, dzięki którym otrzymuje pewne przesłanie od Wszechmocnego. Takie sny czasem wymagają interpretacji, a czasem są wystarczająco jasne i takiej interpretacji nie wymagają. Przesłania, jakie otrzymują zwykli ludzie, określane są w Tradycji Proroka jako „radosne zwiastuny” (al-Buchari, „Ta’bir”, 5).

Bóg inspiruje również zwierzęta (16:88). To jest albo wiedza wrodzona i stała, która została w nich złożona, albo stałe nakierowywanie przez Boga (zob. załącznik 9). ↑