SURA 23

AL-MU’MINUN

Okres mekkański

Nazwa tej sury pochodzi od wspomnianych na jej początku wiernych, którzy wychwalani są za swoją wyższość moralną. Została objawiona w Mekce, w czasie, kiedy wzmagały się prześladowania muzułmanów, dokonywane przez mekkańskich niewiernych. Składa się ze 118 wersetów.

Sura rozpoczyna się od wymienienia pewnych zasadniczych cech moralnych wiernych. Następnie Koran zwraca uwagę na znaki właściwe dla stworzenia wszechświata i ludzkości. W ten sposób wskazuje na Istnienie Boga i Jego Jedność. W dalszej części sury opowiedziane zostały ważne epizody z działalności kilku poprzednich wysłanników i ich ludów, wyjaśniające, że zachowanie mekkańskich niewiernych i ich reakcja na Objawienie nie były czymś odosobnionym. Widzimy również, że nauczanie Proroka Muhammada, pokój z nim, było takie samo, jak proroków wcześniejszych. Relacjonując ich dzieje, Bóg zapewnia nas w Koranie, że ostateczne zwycięstwo zawsze należy do wiernych. Niniejsza sura poucza nas też o regułach „rządzących” ludzkim życiem, a jej zakończenie to ostrzeżenie, że niewiernych czeka surowy rozrachunek w Dniu Sądu Ostatecznego.

W IMIĘ BOGA MIŁOSIERNEGO, WSPÓŁCZUJĄCEGO!

Zaiste, szczęśliwi są wierni.
Ci, którzy są w swoich modlitwach pokorni i w pełni poddani (ogarnięci Bożym Majestatem).
I ci, którzy odwracają się od tego, co próżne i frywolne.
I ci, którzy nie ustają w wysiłkach, aby dawać zakat (datki na dobroczynność), oczyszczający ich samych i ich majątek.
I ci, którzy ściśle strzegą intymnych części swego ciała, swej niewinności i skromności,
Za wyjątkiem swych żon lub tych, które weźmie w posiadanie ich prawica, gdyż poprzez to nie popełniają grzechu.
Lecz ci, którzy pragną czegoś ponad to, przekraczają granice (ustanowione przez Boga) i są występni^[1].
Ci, którzy strzegą wiernie swych depozytów (które powierzył im Bóg albo społeczeństwo, albo jakaś osoba), i dochowują swych zobowiązań (wobec Boga, społeczeństwa albo bliźnich).
I ci, którzy zawsze są świadomymi strażnikami swych modlitw (salat) (wraz ze wszystkimi, składającymi się na nie rytami).
Oni są dziedzicami,
Którzy odziedziczą najwyższe regiony raju. W nim będą przebywać na wieki^[2].
My (na początku) stworzyliśmy ludzkość z wyciągu z gliny (w sposób szczególny przesianego)^[3].
Następnie uczyniliśmy z niego zapłodnione jajeczko w bezpiecznym schronieniu.
Potem stworzyliśmy z zapłodnionego jajeczka skrzep przywierający (do ścianki łona), a następnie stworzyliśmy ze skrzepu przywierającego bryłkę, a z bryłki stworzyliśmy kości i przyoblekliśmy kości w ciało. Potem sprawiliśmy, że wyrosło (i przemieniło się) w inne stworzenie. Błogosławiony i Najwyższy jest Bóg, Stwórca, który stwarza wszystko w kształcie najlepszym i najbardziej właściwym, i posiada najwyższą (i nieporównywalną) moc stwórczą^[4].
Zaiste, potem umrzecie.
A potem, w Dniu Zmartwychwstania, zostaniecie wskrzeszeni.
Zaprawdę, stworzyliśmy nad wami siedem niebios, jedna warstwa nad drugą; i siedem szlaków (dla aniołów, dla rozkazów bożych i dla działań istot świadomych). Nie jesteśmy nigdy nieświadomi stworzenia i tego, co stwarzamy (wraz ze wszystkim, co dotyczy życia stworzeń)^[5].
Zsyłamy z nieba wodę w ilości przez nas ustalonej i przechowujemy ją w ziemi. Zaprawdę, jesteśmy w stanie ją wycofać^[6].
I sprawiamy, że dzięki niej rosną dla was ogrody (pełne) palm daktylowych i winorośli, gdzie macie w obfitości różne owoce i spożywacie z nich (i czerpiecie część swych sił życiowych).
A także drzewo wyrastające z góry Synaj^[7] i ziemi leżącej wokół, które wytwarza oliwę i przyprawę do spożywania dla wszystkich.
Zaprawdę, jest dla was nauka również w trzodzie (pasącej się na trawie, która rośnie dzięki wodzie zsyłanej przez Boga). Dajemy wam pić z tego (mleka), które znajduje się w jej brzuchach. Macie z niej wiele innych korzyści i z niej również pożywienie otrzymujecie.
I jesteście niesieni na niej (na lądzie), a także na statkach (na morzu).
Zaiste, posłaliśmy Noego jako wysłannika do jego ludu i on rzekł: „O, mój ludu! Czcijcie jedynie Boga. Nie macie innego boga, poza Nim. Czyż zatem nie będziecie trzymać się z dala od nieposłuszeństwa wobec Niego i nie będziecie bogobojni i pobożni?”
Lecz przywódcy jego ludu, którzy nie uwierzyli, obruszyli się, mówiąc: „On jest przecież jedynie śmiertelną, ludzką istotą, jak i wy. On pragnie tylko zyskać nad wami zwierzchnictwo. A gdyby Bóg zechciał (posłać do nas wysłannika, ażeby nam głosił Jego dobrą nowinę), to zesłałby z pewnością (w tym celu) anioły. Nie słyszeliśmy o czymś takim u naszych przodków.
On jest jedynie człowiekiem, którego opanowało szaleństwo; przeto czuwajcie nad nim i obserwujcie go przez czas niejaki (aby zobaczyć, czy wyzdrowieje)”.
Noe modlił się: „Panie mój, pomóż mi, gdyż oni odrzucają mnie (i moje Posłannictwo)!”
Potem objawiliśmy mu: „Zbuduj arkę (którą ci opisaliśmy) przed Naszymi Oczyma i zgodnie z Naszymi zaleceniami, które objawimy (tobie). A w końcu, kiedy nadejdzie nasz rozkaz i kocioł pocznie kipieć, wprowadź na pokład parę z każdego gatunku zwierząt, a także swoją rodzinę, prócz tych, na których został już wydany wyrok (zniszczenia). I nie przemawiaj do mnie w obronie ludzi, którzy uparcie trwali w nieprawości. Zaprawdę, oni niechybnie zostaną potopieni.
A potem, kiedy już wejdziesz na pokład arki, ty i ci, którzy będą z tobą, powiedz: ‘Wszelka chwała i wdzięczność należy się Bogu, który ocalił nas od ludu występnego’
I módl się: ‘Panie mój, pozwól mi wylądować (spokojnie) w miejscu błogosławionym (przez Ciebie), gdyż – zaprawdę – Ty jesteś najlepszy spośród tych, którzy doprowadzają (bezpiecznie) do przystani’”^[8].
Zaiste, w tym (przykładzie) są znaki (objawiające prawdę); i My – z pewnością – stale doświadczamy (ludzi)^[9].
A potem, po nich, wywiedliśmy inne pokolenie.
I posłaliśmy pomiędzy nich Wysłannika spośród nich samych (z przesłaniem): „Oddajcie cześć tylko Bogu. Nie macie, poza Nim, żadnego innego boga. Czyż zatem nie będziecie trzymać się z dala od nieposłuszeństwa wobec Niego i nie będziecie bogobojni i pobożni?”
Przywódcy jego ludu, którzy nie uwierzyli i przeczyli spotkaniu na Tamtym Świecie, a którym daliśmy łatwe życie i dostatek na tym świecie, powiedzieli: „On jest jedynie śmiertelnikiem, jak wy; jedzącym to samo, co i wy jecie, i pijącym to samo, co i wy pijecie.
Jeśli będziecie posłuszni takiemu śmiertelnikowi, jak wy sami, to z pewnością zostaniecie zgubieni.
Czy on obiecuje wam, że kiedy umrzecie i staniecie się prochem i kośćmi, zostaniecie wskrzeszeni (do nowego życia)?
Daleko, doprawdy daleko jest to, co wam obiecano!
Nie ma innego życia poza naszym obecnym życiem na tym świecie. Niektórzy spośród nas umierają (podczas gdy inni się rodzą) i tak oto życie trwa; i nie zostaniemy wskrzeszeni z martwych.
On jest jedynie człowiekiem, wymyślającym kłamstwa i przypisującym je Bogu; i my mu nie uwierzymy”.
W końcu Wysłannik zawołał: „Panie mój, pomóż mi, gdyż oni odrzucają mnie (i moje Posłannictwo)!”
(Bóg) odrzekł: „Oni z pewnością będą niebawem żałować”.
I sprawiedliwie pochwycił ich okropny podmuch i uczyniliśmy ich jak nawóz z martwych roślin, niesiony przez powódź i pozostawiony na brzegu, gdy woda (już) opada. Precz z ludem występnym!
A potem, po nich, wywiedliśmy nowe pokolenia.
(To, co przydarzyło się wszystkim tym pokoleniom, dowodzi, że) żadna wspólnota nie może nigdy przyspieszyć swego terminu ani nie może go opóźnić (jeśli już został określony przez Boga ze względu na ich poglądy i sposób życia)^[10].
Potem posyłaliśmy Naszych wysłanników jeden po drugim (każdego do kolejnego pokolenia). Za każdym razem, kiedy do jakiejś wspólnoty przybywał jej wysłannik, oni uznawali go za kłamcę i dlatego sprawiliśmy, że jedna wspólnota następowała po drugiej (aż do jej zniszczenia) i spowodowaliśmy, że każda pozostała jedynie w opowieściach. Przeto precz z ludem niewiernych!
Potem (po wszystkich tych wysłannikach, posłanych do minionych pokoleń, których już nie ma) posłaliśmy Mojżesza i jego brata Aarona, jako wysłanników z Naszymi jasnymi znakami (cudami, mającymi ich wesprzeć) i władzą oczywistą (od Nas),
Do Faraona i jego wodzów. Lecz oni w obliczu ich (Aarona i Mojżesza) wrośli w pychę i pokazali, że są ludźmi hardymi i zadufanymi w sobie.
Powiedzieli: „Czyż mamy wierzyć dwóm takim jak my śmiertelnikom, podczas gdy ich lud służy nam pokornie i posłusznie?”
Odrzucili zatem ich obydwu (i ich posłannictwo), i oni również znaleźli się pomiędzy tymi, którzy zostali unicestwieni.
(Po ich unicestwieniu) daliśmy Księgę Mojżeszowi, ażeby jego lud mógł pójść słuszną drogą.
Uczyniliśmy Syna Marii i jego Matkę cudownym znakiem (Naszej Mocy) i zapewniliśmy im schronienie na wzniesieniu, w miejscu spokojnym i bezpiecznym, z bijącymi źródłami.
O, Wysłannicy! Korzystajcie i spożywajcie z czystych i zdrowych dobrodziejstw (tajjibat) Boga, i zawsze postępujcie sprawiedliwie i słusznie. Ja mam pełną wiedzę o tym (wszystkim), co czynicie.
I zaprawdę, ta wasza wspólnota jest jedną wspólnotą tej samej wiary, a Ja jestem waszym Panem (który was stwarza, podtrzymuje i ochrania). Przeto lękajcie się jedynie Mnie i pobożnie wypełniajcie swe obowiązki względem Mnie.
Lecz oni rozbili się na grupy i sekty, poróżnili się pomiędzy sobą w religii, a każda grupa z dumą raduje się tym, co posiada (swoimi wierzeniami).
Przeto (jeśli oni, pomimo wszelkich dowodów, jakich dostarczyliśmy, ażeby dowieść prawdziwości Posłannictwa, które głosisz, wciąż będą je odrzucać) zostaw ich w spokoju, pogrążonych w niewiedzy i błędzie – aż do wyznaczonego czasu.
Czyż oni sądzą, że za pomocą całego majątku i dzieci, w które ich wzbogacamy,
My tylko spieszymy, ażeby obdarzyć ich wszelkim dobrodziejstwem? Nie, ale oni nie pojmują (rzeczywistości).
A ci, którzy żyją bogobojnie,
Którzy żywią świeżą i mocną wiarę w Znaki i Objawienia swego Pana,
Którzy nigdy nie przypisują swemu Panu współtowarzyszy,
Którzy wszystko to, co czynią i rozdają jako akt dobroczynności i dla sprawy Boga – czynią z drżącym sercem, świadomi, że powrócą do swego Pana (lecz niepewni, czy zechce On przyjąć od nich ich dobre dzieła)^[11] –
To ci, którzy spieszą czynić wszelkie cnotliwe dzieła i dzielnie z sobą współzawodniczą w dobrych uczynkach.
(Nikt, a szczególnie niewierzący, nie powinien myśleć, że od ludzi żąda się czegoś nadludzkiego. Gdyż) My nie obciążamy żadnej duszy ponad to, co jest w jej możliwości, a z Nami jest Zapis, który mówi prawdę (o czynach, myślach i intencjach każdego człowieka). Oni żadną miarą nie doznają niesprawiedliwości.
Zaiste, serca tych niewiernych są całkowicie pogrążone w niewiedzy i nie dbają o nic, a prócz tego są oni przywiązani do pewnych złych czynów, które zwykli popełniać (co przeszkadza im w dostrzeżeniu i przyjęciu prawdy),
Aż do czasu, kiedy my pochwycimy (ich) i ukarzemy – tych spośród nich, którzy zagubili się w pogoni za przyjemnościami. A wtedy oni poczną błagać o pomoc.
„Przestańcie dzisiaj błagać o pomoc. Zaprawdę, nie otrzymacie od Nas żadnej pomocy!
Wiecie, że recytowano wam Nasze Objawienia (ajat – wersety), lecz wy zwykliście odwracać się na piętach z odrazą.
Pełni pychy i rozmawiający nocami bez zrozumienia (o Wysłanniku i religii, którą głosi)”.
Czyż oni kiedykolwiek zastanawiali się nad Słowem (Boga) albo – czy przyszło do nich coś (całkiem nowego), co nigdy nie przyszło do ich praojców?
Albo też nie rozpoznali swego Wysłannika i dlatego go odrzucają?
Albo – czy powiedzą, że owładnęło nim szaleństwo? Nie! On przyniósł im prawdę, lecz większość z nich gardzi prawdą.
Gdyby prawda poszła za ich pragnieniami i kaprysami, to z pewnością niebiosa i ziemia, i wszyscy ci, którzy w nich żyją, popadliby w ruinę. My jednak przynieśliśmy im napomnienie (na co muszą zważać w życiu, dla swego szczęścia i godności), ale oni odwracają się od napomnienia (które by przyniosło im godność i szczęście)^[12].
Czy też (o, Wysłanniku) prosisz ich o jakąś zapłatę? Tymczasem najlepsza jest nagroda od twego Pana. On jest Zaopatrującym, którego zaopatrzenie jest nieporównywalne i najwspanialsze, i Najlepszym, od którego można upraszać zaopatrzenia.
Zaiste, ty ich nawołujesz na Prostą Ścieżkę.
Tymczasem ci, którzy nie wierzą w życie ostateczne, błądzą z dala od tej Ścieżki.
A nawet gdybyśmy okazali im miłosierdzie i usunęli strapienie, które ich dotyka, to oni z pewnością upieraliby się zaciekle przy swym buncie, błądząc po omacku.
Zaiste, pochwyciliśmy ich i ukaraliśmy (głodem), a oni mimo to nie pokłonili się swemu Panu ani nie zwracają się do Niego z pokorą.
A ostatecznie otworzymy przed nimi wrota kary straszliwej; i spójrz: zagłębią się w rozpaczy i smutku^[13].
Oto On stworzył dla was słuch, oczy i serca^[14]. Marna jest wasza wdzięczność.
Oto On powołał was (na ten świat) i sprawił, że wzrastacie na ziemi i do Niego zostaniecie zebrani.
Oto On daje życie i powoduje śmierć, a następstwo dnia i nocy (ich skracanie się i wydłużanie) od Niego zależy (i zachodzi w celach, które on określił). Czyż nie zastanowicie się i nie pojmiecie (że nie może być innego boga, poza Bogiem)?
(Zamiast wykorzystać władzę swego umysłu), oni tylko mówią, jak mówili ludzie (niewierzący) przed nimi.
Mówią: „Co!? Oto po naszej śmierci, gdy staniemy się pyłem i kośćmi, mamy być wskrzeszeni z martwych?
Już nam obiecywano takie rzeczy: nam i naszym praojcom. To nic więcej, jak tylko bajki starożytnych przodków”.
Powiedz: „Do kogo należy ziemia i każdy, kto się na niej znajduje? Powiedzcie, jeśli macie jakąś wiedzę!”
Oni mogli jedynie wyznać: „Do Boga”^[15] Powiedz: „Przeto, czy się nie zastanowicie i nie będziecie (tego) świadomi?”^[16]
Powiedz: „Kto jest Panem Siedmiu Niebios i Panem Tronu Najwyższego? (Czyż nie Ten, który włada całym wszechświatem i podtrzymuje wszystko, co w nim żyje?)
Oni mogli jedynie wyznać: „To również należy do Boga”. Powiedz: „Czyż nie będziecie się zatem trzymać z dala od nieposłuszeństwa względem Boga, w bogobojności i pobożności?”
Powiedz: „W czyich Rękach jest absolutne panowanie nad wszystkimi rzeczami? I kto daje ochronę i schronienie, podczas gdy przed Nim nie ma schronienia, a On sam nie potrzebuje ochrony? (Powiedzcie mi), jeśli macie jakąś wiedzę”.
Oni mogli jedynie wyznać: „Wyłącznie Bóg”. Powiedz: „Jakże więc możecie tak się dać zwodzić?”^[17]
Zaiste, My przekazaliśmy im prawdę, lecz oni są z pewnością kłamcami (w tym, co głoszą; w zaprzeczaniu prawdom wiary, a także występowaniu przeciwko samym sobie).
Bóg nie wziął sobie nigdy syna (ani nie zrodził żadnego potomstwa) ani nie istnieje wraz z Nim żadna inna istota boska; (gdyby było inaczej i istniałoby kilku albo wielu bogów, to) każdy bóg usiłowałby zabrać to, co stworzył (i panować absolutnie niezależnie nad swymi stworzeniami), a niektórzy z nich usiłowaliby pokonać innych. Wszelka chwała należy się Bogu; On jest ponad wszystkim tym, co oni Mu przypisują.
On zna wszystko to, co Niewidzialne i wszystko to, doświadczane i jawne (to, co znajduje się w wymiarach ukrytych i widzialnych, zarówno w zasięgu percepcji żywych stworzeń, jak i poza nim); a On jest absolutnie wzniosły, ponad wszystkim tym, co Mu przypisują jako współtowarzyszy.
Powiedz: „Mój Panie, jeślibyś sprawił, żebym był świadkiem wypełnienia się tego, co zostało im przyobiecane (jako kara),
To nie policz mnie, Panie mój, pomiędzy ten lud występny”.
Zaiste, całkowicie w Naszej mocy jest sprawić, że staniesz się świadkiem wypełnienia się przyobiecanego im utrapienia (a sam zostaniesz od niego ocalony).
(A cokolwiek by powiedzieli lub uczynili), odpędzaj zło (uczynione tobie i przeciwko twojemu posłannictwu) tym, co najlepsze (spośród tego, co możesz uczynić)^[18]. My najlepiej znamy wszystko to, co oni Nam fałszywie przypisują.
I powiedz: „Mój Panie, szukam schronienia u Ciebie, przed podszeptami (i sztuczkami) szatanów (spośród dżinów i ludzi, szczególnie w moich relacjach z ludźmi, gdy głoszę im moje Posłannictwo).
I szukam schronienia w Tobie, mój Panie, ażeby oni nie pojawili się obok mnie”.
(Ci, którzy uparcie trwają przy złu, nie przestaną fałszywie przypisywać Bogu tego, co doń nie należy, i nie zaniechają odnoszenia się do ciebie nieuprzejmie, aż do czasu, kiedy to przyjdzie do któregoś z nich śmierć. A wtedy on pocznie błagać: „O, Panie mój! Racz przywrócić mnie do życia,
Ażebym mógł postąpić słusznie i dobrze względem tego, co pozostawiłem na tym świecie (niedokonanego)”. Nie, nigdy! To tylko słowo, które on stale wypowiada. Za tymi (co pomarli) jest świat oddzielający (ich od innych światów i przegroda – barzach; grób, w którym będą przebywać), aż do Dnia, kiedy to zostaną wskrzeszeni z martwych^[19].
A kiedy zadmie się w Trąbę (oznajmiającą Zmartwychwstanie), nie będzie już pomiędzy nimi żadnych więzów pokrewieństwa (które by stanowiły dla nich jakąkolwiek pomoc) i nie będą o siebie rozpytywać (gdyż każdego pochłonie jego własna udręka i nie będzie w stanie myśleć o innych).
(Waga będzie postawiona), a u których szale (z dobrymi uczynkami) będą ciężkie – tych czeka pomyślność; zaiste, oni osiągną sukces!
Tymczasem ci, u których szale (z dobrymi uczynkami) będą lekkie – okażą się tymi, którzy poprowadzili się na zatracenie; piekło będzie ich mieszkaniem.
Ogień wypali ich twarze, wykrzywią się ich wargi i odsłonią się szczęki.
„Czyż nie recytowano wam Moich Objawień (Koranu) i czyż nie uznawaliście ich za kłamstwo?”
Odrzekną: „Panie nasz! Zwyciężyła nad nami perfidia (którą sami w naszych sercach wywołaliśmy) i byliśmy ludźmi zagubionymi w błędach.
Panie nasz! Zabierz nas z tego (utrapienia). A wtedy, jeśli wciąż będziemy zwracać się ku złu, to – zaiste – będziemy ludźmi niesprawiedliwymi”.
On (Bóg) powie: „Precz z wami ku temu (utrapieniu) (pozostańcie w nim w hańbie). Nie zwracajcie się już więcej do Mnie!”
Pośród Moich sług była część, która się modliła: „Panie nasz! Uwierzyliśmy, przeto przebacz nam i miej dla nas miłosierdzie, gdyż Ty jesteś Najlepszy spośród miłosiernych”.
Wy jednak zwykliście wystawiać ich na pośmiewisko tak bardzo, że wasza wrogość wobec nich przesłoniła wam wspominanie Mnie i nie ustawaliście w wyśmiewaniu się z nich.
Ale zobaczcie! Ja dzisiaj nagrodziłem ich za to wszystko, co w cierpliwości znosili, i oni są tymi, którzy tryumfują!
(Bóg) powie: „Ileż to lat przebywaliście na ziemi?”
Oni odpowiedzą: „Przebywaliśmy (tam) dzień albo część dnia. Zapytaj tych, którzy potrafią liczyć”.
On powie: „Przebywaliście zaledwie przez krótką chwilę – jeślibyście tylko wiedzieli (to i postępowali właściwie)!”
Czy może sądziliście, że stworzyliśmy was na próżno (abyście poświęcali cały wasz czas na zabawy i używanie świata) i że nie zostaniecie sprowadzeni z powrotem do Nas?
Absolutnie Wzniosły jest Bóg, Najwyższy Władca, Prawda Absolutna i Trwała. Nie ma (innego) boga poza Nim, Panem Najwyższego Tronu, Tronu Szlachetności i Szczodrości^[20].
Każdego kto twierdzi, że istnieje inna istota boska, którą należy czcić poza Bogiem (Jedynym), na co nie zdoła znaleźć żadnego dowodu – zaprawdę – zapyta (o to) jego Pan. Zaiste, niewierzący nie osiągną szczęścia!
Powiedz: „O, Panie mój, przebacz mi i obdarz mnie (Swym) Miłosierdziem, gdyż jesteś Najlepszym spośród miłosiernych”.

Te trzy ostatnie wersety ustanawiają ważne zasady dotyczące życia rodzinnego człowieka:

Islam kładzie nacisk na cnotę i skromność, lecz nigdy nie nakazuje celibatu ani monastycyzmu. Pozwala ludziom na zaspokojenie swoich namiętności i potrzeb w sposób zgodny z prawem.

Mężczyzna musi chronić swoje intymne części ciała, co nie tyczy się jego żony i niewolnic, które legalnie posiada, kobieta natomiast musi czynić to samo, co nie tyczy się jej męża.

Werset mówiący Ci, którzy pragną czegoś ponad to, przekraczają granice (ustanowione przez Boga), zabrania wszelkich form stosunków płciowych poza dwiema określonymi przez werset poprzedni i dotyczy homoseksualizmu, miłości lesbijskiej i spółkowania ze zwierzętami. Imam Malik i Imam asz-Szafii uznają ponadto masturbację za sposób szukania czegoś poza tym, co dozwolone. Niektórzy komentatorzy Koranu cytują ten werset, by poprzeć zakaz muta (małżeństwo tymczasowe). Istotnie, muta nie stanowi normalnego, dozwolonego małżeństwa lub relacji z posiadaną przez kogoś niewolnicą. Żaden z przepisów dotyczących dozwolonego małżeństwa w wypadku rozwodu, okresu oczekiwania (idda) czy utrzymywania (nafaka) nie odnosi się do tego. W wypadku muta nie ma rozwodu; gdy zapłaci się określoną sumę pieniędzy i minie ustalony wcześniej termin, nie pozostają żadne prawa ani obowiązki, prawa dziedziczenia ani proces rozwodowy. Jedynym prawem jest to, że kobieta czeka czterdzieści pięć dni, zanim wejdzie w inną muta, gdy mężczyzna może od razu zawrzeć kolejne, nawet jeśli jest żonaty lub gdy jest w trakcie innej muta.

Mimo że argument komentatorów mówiący, że werset ten zabrania muta, jest ważny, to zostało zapisane w zbiorach hadisów, że muta została kategorycznie i stanowczo zabroniona w Medynie (Muslim, „Nika”, 22). Sura ta została objawiona podczas okresu mekkańskiego misji Proroka. Pomimo stanowczego zakazu jedynie niektórzy spośród Towarzyszy, którzy mogli nie słyszeć o tym zakazie od Wysłannika, wciąż uważali, że jest to dozwolone. Ograniczyli jednak jej legalność do bardzo wyjątkowych warunków. Ibn Abbas, który jest uważany za jednego z tych Towarzyszy, wyjaśnił swoje postępowanie i powiedział: „Miałem na myśli coś podobnego do tego, co Bóg miał na myśli, gdy zezwolił na jedzenie mięsa martwych zwierząt i wieprzowiny w skrajnej konieczności” (al-Dżassas, 2:147).

Wielu uczonych szyickich należących do odłamu, który uznaje legalność muta, wyraża sprzeczne opinie i relacjonuje sprzeczne tradycje jej dotyczące. Jeden z ich wielce autentycznych zbiorów hadisów, Usul al-Kafi 5:462, zawiera hadis, który mówi, że muta w wypadku dziewicy nie jest zalecana, gdyż hańba dotnie jej rodziców. Imam Abi Abdullah (Dżafar as-Sadik) twierdzi: „Nie wchodźcie w muta z wierzącymi kobietami, jako że poniżycie je, czyniąc w ten sposób” (Kitab at-Tadhib, 1:253; al-Istibsar, 3:143). W innej narracji powiedziane jest, że muta może być zawarta jedynie z kobietą wierzącą (al-Kafi, 5:454), inna jeszcze narracja mówi natomiast, iż muta nie jest dozwolona z muzułmanką, lecz jedynie z żydówką lub chrześcijanką. W Bihar al-Anuar (103:340) powiedziane jest z kolei, że niedozwolone jest wchodzić w muta z osobą zamężną lub zdolną do małżeństwa.

Imam Ali jest jednym z głównych Towarzyszy, którzy stwierdzili, że muta jest niedozwolona (al-Buchari, „Nikah” 31; Muslim, „Nikah” 29-31). Uczeni szyiccy również zanotowali, że Ali wypowiedział się o jej zakazie, choć uzasadnili to takijją (udawaniem) (Kitab at-Tadhib), 7:253; al-Istibsar, 3:142).

Nie byłoby prawdziwym stwierdzenie, jakoby Umar był tym, kto zabronił muta. To, co zrobił Umar, polegało na realizacji tego zakazu (Ibn Madża, „Nikah”, 44:196). ↑
Wersety 1-9 ukazują cechy prawdziwych wiernych. Cechy te służą za dowód popierający stwierdzenie, że ktoś jest prawdziwym wiernym i że wszyscy wierni posiadający te cechy niewątpliwie okażą się szczęśliwymi w obydwu światach. Wysłannik Boga, niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo, oświadczył: „Jest dziesięć wersetów, które zostały mi objawione; ktokolwiek będzie wedle nich postępował, z pewnością wejdzie do Raju.” Wtedy wyrecytował pierwsze dziesięć wersetów tej sury (at-Tirmizi, „Kitab at-Tafsir,” 24). ↑
Werset ten mówi: stworzyliśmy ludzkość (na samym początku) ze specjalnie wyselekcjonowanego wyciągu z gliny i następnie stworzyliśmy każdą istotę ludzką z minerałów, warzyw i składników zwierzęcych produkowanych z wyciągu z gliny, ta zaś stanowi pożywkę dla powstania męskiego nasienia i żeńskiego jajeczka. ↑
Dosłowne tłumaczenie wyrażenia przełożonego tutaj jako Stwórca, który stwarza wszystko w kształcie najlepszym i najbardziej właściwym i posiada najwyższą (i nieporównywalną) moc stwórczą brzmi: „Najlepszy ze stwórców”. Frazy takie jak Najlepszy ze stwórców lub Najmiłosierniejszy z miłosiernych lub Najlepszy z zaopatrujących nie sugerują istnienia innych stwórców, miłosiernych bądź zaopatrujących porównywalnych do Boga. Odnoszą się raczej do nieskończonych lub idealnych poziomów manifestacji atrybutów stworzenia, okazywania miłosierdzia i zaopatrywania. Wyrażenia te znaczą więc, że On jest Majestatycznym Stwórcą posiadającym nieskończony poziom lub najwyższy stopień tworzenia, Miłosiernym, posiadającym nieskończony bądź idealny poziom miłosierdzia i Zaopatrującym, posiadającym nieskończony bądź idealny poziom zaopatrywania.

Poza tym wyrażenia takie, jak Najlepszy spośród stwórców nie sugerują mnogości stwórców. Znaczą raczej, że Bóg jest Stwórcą, który stwarza wszystko w najlepszym i najbardziej odpowiednim kształcie. Wersety takie, jak On, który czyni wszystko to, co stwarza, doskonałym (32:7), posiadają to samo znaczenie.

Wreszcie frazy takie, jak: Najlepszy ze stwórców, Najlepszy spośród sędziów i Najlepszy z zaopatrujących, nie porównują czynów i Atrybutów Boga, które objawiają się we wszechświecie z tymi stworzeniami, manifestującymi jedynie ich blade odbicia. Cokolwiek stworzenia posiadają, jest podarunkiem od Boga (widzimy dlatego, że Bóg jest Wszech-widzący, słyszymy, ponieważ On jest Wszech-słyszący). Wszystkie (względne) cechy doskonałe, posiadane przez ludzkość, anioły i dżiny, są jedynie niedostrzegalnymi cieniami w porównaniu do Jego Cech, które są poza wszelkim porównaniem.

Ludzie, zwłaszcza błądzący, nie są w stanie mieć właściwego sądu o Bogu, tak jak Jego prawo (jako Boga) wymaga, i zwykle o Nim zapominają. Na przykład szeregowy czuje respekt przed swoim kapralem, lecz nie zważa na króla dziękując za cokolwiek kapralowi. Taki szeregowiec powinien być ostrzeżony: „Król jest większy od twego kaprala, powinieneś więc dziękować królowi”. Tak naprawdę wszystko ostatecznie pochodzi od króla; kapral jest jedynie przedstawicielem. Majestatyczny rozkaz króla nie może być porównany z rozkazem kaprala. Jedynym powodem ostrzeżenia, które zawiera porównanie, to zwrócenie uwagi szeregowcowi, który woli dziękować kapralowi, zapominając o wdzięczności, jaką winien okazać królowi.

Podobnie sposób, w jaki cokolwiek jest osiągane, oraz natura i przyczyny powodują, iż ludzie nie baczą na Prawdziwego Dostarczyciela Łask. Przypisują łaski, które otrzymują, przyczynom i naturze i przydają przyczynom moc twórczą, tak jak gdyby były prawdziwymi źródłami, wychwalają je i dziękują im. To ścieżka prowadząca do przypisywania innych Bogu, toteż Koran ostrzega: Wszechmocny Bóg jest o wiele większym i lepszym Stwórcą i Zaopatrującym (mając w rzeczywistości na myśli, że On jest jedynym Stwórcą i Zaopatrującym). Szanujcie Go i dziękujcie Mu.

Podsumowując, porównania mogą być tworzone między faktycznie istniejącymi, możliwymi, a nawet wyobrażonymi rzeczami. Ludzie mogą sobie wyobrażać nieskończone stopnie istoty Świętych Imion i Atrybutów. Bóg Wszechmocny jest jednakże najwyższy, najdoskonalszy i najpiękniejszy ze wszelkich stopni, które w wyobraźni można przypisać Jego Imionom i Atrybutom. Jego opis wszystkich Jego Imion jest najlepszy i najpiękniejszy, tak jak podkreśla ten fakt werset Bóg – nie ma istoty boskiej poza Nim. Do Niego należą Najpiękniejsze Imiona (20:8) (Słowa, „Słowo trzydzieste drugie,” 631-632). ↑
Wyrażenie Nie jesteśmy nigdy nieświadomi stworzenia i tego, co stwarzamy (wraz ze wszystkim, co dotyczy życia stworzeń) jasno ukazuje, że stworzenie jest oparte na Absolutnej Wiedzy, Woli i Mocy. Ma więc ono z pewnością przyczynę oraz znaczenie, a także niesie ze sobą niezliczone przesłania. Nie tak zwane bóstwa, natura, przyczyny materialne ani żadne idee, takie jak przypadek i konieczność, mają udział w ich powstaniu i trwaniu. ↑
W kilku wersetach Koran zwraca uwagę na wodę. Ten werset może być zrozumiany jako odnoszący się zarówno do sezonowego opadu deszczu, jak i do wody, którą Bóg umieścił w ziemi podczas stworzenia wszechświata. Bóg zaopatrzył ziemię w wodę w znanej i zmierzonej ilości, która jest w stanie zaspokoić potrzeby ziemi na zawsze. Woda, która została w ten sposób udostępniona, zgromadziła się w zakamarkach ziemi, tworząc morza, zatoki i wody podziemne. To zgromadzenie się wody jest utrzymywane przez różne pory roku i wiatry. Pierwotne źródło wody jest wciąż rozprowadzane przez deszcz z pokrytych śniegiem gór, rzek, źródeł i studni. To właśnie zgromadzenie się wody wchodzi w proces tworzenia i w skład wielu rzeczy. Następnie staje się częścią wiatru i ostatecznie powraca do tego samego pierwotnego źródła wody. W ten sposób od zarania dziejów aż do dnia dzisiejszego całkowita ilość wody na świecie nie zwiększyła się ani nie zmniejszyła nawet o jedną kroplę.

Dystrybucja wody poprzez opady zależy od Boskiej Woli, zdarzają się też zmiany w tej dystrybucji, które zależą od wielu przykładów Boskiej Mądrości. Ponadto, jako że nie jesteśmy dokładnie w stanie określić czasu wystąpienia deszczu zanim pojawią się jego oznaki i jako że deszcz jest jednym z najważniejszych ucieleśnień Boskiego miłosierdzia, Wszechmocny od czasu do czasu przypomina nam poprzez suszę, jak wielką łaską jest deszcz, i wzywa nas, byśmy się o niego modlili.

Bardziej zaskakującą rzeczą jest to, że woda składa się z dwóch gazów, a mianowicie wodoru i tlenu, które zostały uwolnione tylko jeden raz w takiej ilości i właściwych proporcjach, pozwalając na produkcję wielkiej ilości wody; zapełnia ona morza i oceany, bez bieżącego uzupełniania. Co więc zapobiega mieszaniu się wodoru i tlenu, nawet jeśli oba gazy znajdują się na świecie? Kto uniemożliwia powstanie tej mieszanki, tak że ani jedna kropla nie została dodana do pierwotnych zasobów wody? Wiemy również, że woda wyparowuje do atmosfery. I znowu, kto zapobiega oddzieleniu się tych dwóch gazów po wyparowaniu? Czy ateiści, materialiści i naturaliści mają jakąkolwiek odpowiedź na te pytania? Czy może to być w sposób zadowalający wyjaśnione przez tych, którzy wierzą w wiele bóstw, którzy wierzą, że istnieją oddzielne bóstwa wiatru i wody, ciepła i zimna? (cytat za al-Maududi, 6:90, przypis 17.) Zobacz inną zaskakującą cechę wody w 2:74, przyp. 78. ↑
Drzewo wspomniane tutaj, to drzewo oliwne. Koran wspomina o nim jako o drzewie rosnącym na ziemiach leżących dookoła Góry Synaj; Góra Synaj musiała być jego naturalnym środowiskiem lub miejscem, gdzie były hodowane najlepsze oliwki, przynajmniej wtedy, gdy objawiony był ten werset. ↑
W celu lepszego zapoznania się ze wspomnianymi wydarzeniami, które dotyczą misji Proroka Noego, zwłaszcza gotowania się pieca i Arki, zob. 11:25-48 i odpowiednie przypisy 10-14. ↑
Jednym z najważniejszych przykładów mądrości leżącej w poddawaniu ludzi testom przez Boga jest to, że ludzie powinni być kształceni, dojrzali i udoskonaleni i że poprzez rozwijanie swoich umysłów, serc i możliwości mogą przekształcić się z potencjalnych ludzi w prawdziwe, udoskonalone istoty ludzkie. Poprzez testowanie ludzkości życie zostaje oczyszczone, rozrasta się i wzbogaca. W skrócie, poprzez ten sprawdzian istoty ludzkie osiągają poziom zdolnych do sprawowania funkcji namiestnictwa na ziemi. W tym sprawdzianie, bez przewodnictwa Religii Boga, przekazanego przez Proroków w celu prowadzenia ludzkości, sukces nie jest możliwy. Jednakże Religia jest również sposobem tego doświadczania. ↑
Dla wyjaśnienia tego wersetu zob. 7:34, przypis 10. ↑
To jest stan prawdziwego wiernego. Jak zostało powiedziane w hadisie, prawdziwy wierny modli się, pości i płaci zakat, a ponadto obawia się, czy Bóg przyjmie jego uczynki czy też nie, czy przebaczy mu i będzie z niego zadowolony (at-Tirmizi, Kitab at-Tafsir,” 4; Ibn Madża, „Kitab az-Zuhd,” 20). Jednym z najlepszych tego przykładów jest Umar ibn al-Chattab. Pomimo wielkiej uwagi przywiązywanej do praktykowania islamu i wybitnych zasług dla sprawy Boga, powiedział, gdy zbliżała się chwila jego śmierci: „Jeśli zostanę uznany w Dniu Sądu za kogoś, kogo dobre i złe czyny są równe, będzie to dla mnie wystarczające”. Hasan al-Basri również mówi: „Wierny jest posłuszny, lecz wciąż pozostaje pełen obaw, hipokryta jest natomiast nieposłuszny i nie ma obaw” (al-Maududi, 6:108-109, przyp. 54).

↑
Niemal wszyscy niewierni na przestrzeni dziejów, którzy sprzeciwiali się Wysłannikom lub prawdzie przyniesionej od Boga, nie oparli swojego sprzeciwu na żadnej prawdzie. Albowiem Bóg jest Absolutną Prawdą i cokolwiek nakazuje lub ustanawia, jest prawdą samą w sobie. Najbardziej oczywistym tego przykładem jest wszechświat i wszystko, co się w nim znajduje.

Jasno widzimy, że jako całość i we wszystkich swoich częściach wszechświat ukazuje ewidentny porządek i niezwykłą zgodę. Wszystko w nim jest tak dokładnie zmierzone i podzielone według odpowiednich proporcji, że ogłasza on: nie ma żadnego bóstwa jak tylko Bóg; to On ustanowił tę miarę i uczynił wszystko w odpowiednich proporcjach i dokładnie odpowiadających sobie ilościach.

Wzajemne relacje pomiędzy wszystkimi rzeczami i bezbłędny artyzm ukazujący się w każdej z nich, związek wśród wszystkich rzeczy i pomiędzy nimi, tak jak na przykład oczy pszczoły i mrówki, słońce i układ słoneczny, pokazują, że Ten, kto stworzył gwiazdy, jest Tym Samym, kto stworzył pszczołę i mrówkę wraz z ich komórkami. W języku wszystkich jego stworzeń wszechświat daje świadectwo, iż nie ma bóstwa, jak tylko Bóg.

Najmniejsze cząstki związków chemicznych lub atomów oraz związki same w sobie są umieszczone zgodnie z tak dokładnymi obliczeniami, że na przykład wszystkie atomy i cząsteczki w oku są związane z innymi atomami oka i wszystkimi systemami organizmu i komórkami. Jeśliby jakiś atom był zamieniony, istnienie nie byłoby możliwe bądź też skutkiem tego byłyby odchył od normy lub anomalia. Wiemy, iż kiedy tylko spośród około stu tysięcy miliardów komórek ludzkiego ciała źle funkcjonuje pojedyncza komórka, tak jak w przypadku nowotworu, rezultatem może być śmierć całego ciała.

Rozmieszczenie gatunków na rozległych terenach i szeroka dystrybucja określonych gatunków, takich jak ptaki i ryby, wskazuje na to, iż Stwórca jednej żywej istoty jest Stwórcą wszelkich gatunków. Pióro, które kreśli rysy twarzy pewnej osoby, nadając jej tożsamość i indywidualność, musi być w stanie widzieć wszystkie twarze w tym samym czasie, by uczynić każdą z nich unikalną. W przeciwnym razie indywidualizacja byłaby niemożliwa. To wymaga, by Stwórca tej osoby był Stwórcą rodziny ludzkiej i wszystkich gatunków.

Wszystko jest wymierzone w dokładnych proporcjach. Ponadto, jako najprostszy przykład, fakt, że prawie każdy ujrzał w swych snach zapowiedź przyszłości, świadczy o istnieniu uniwersalnego Przeznaczenia, Determinującej Mocy z absolutną Wiedzą, Wolą i Mądrością, które określają z góry wszystko to, co wydarza się we wszechświecie. To zaprzecza istnieniu przypadku. I znów, wszystkie nasiona i dojrzałe rośliny lub drzewa wskazują na to Uniwersalne Przeznaczenie lub Determinującą Moc. Ze względu na to wszechobejmujące przeznaczenie wszystko jest idealnie uporządkowane i służy zdeterminowanym i jasnym celom zgodnie z formą, cechami i możliwościami każdej rzeczy. Proszę zwrócić uwagę na ludzkie ciało ze wszystkimi jego cechami charakterystycznymi i kończynami. Każde z nich zostało zbudowane i ukształtowane zgodnie ze swym celem, znacząc w ten sposób, że Przeznaczenie jest tym, które określiło te cele i strukturę. Zgodnie z planem Przeznaczenia Moc zajmuje się „zapisywaniem” znaczeń ustanowionych i utrzymywanych przez Wiedzę. Przeznaczenie, które z góry zaplanowało wszystkie rzeczy i Przeznaczenie, które zapisuje historię życia wszystkich rzeczy, wskazuje na konieczność Jego egzystencji, którego Pióro Przeznaczenia i Dekretu narysowało linie wszystkich rzeczy.

Wszystkie te fakty są jedynie niektórymi spośród niezliczonych prawd uniwersalnych, które ukazują Istnienie i Jedność pojedynczego i wyjątkowego Stwórcy, Porządkującego i Władcy, udowadniają również, że nie jest możliwym dla innych rąk interweniowanie we wszechświat, zarówno w zakresie jego istnienia, jak i utrzymywania. Każdy powinien uznać, że jest o wiele łatwiej jednemu stwórcy stworzyć wszystko niż wielu stwórcom stworzyć jedną rzecz. Udział wielu ślepych rąk w tworzeniu czegoś jedynie powiększa ślepotę. Na przykład, jeśliby stworzenie pszczoły nie było przypisane Mocy Koniecznie Istniejącego Bytu, to wszystko, co istnieje, musiałoby uczestniczyć w jej istnieniu. Istnienie malutkiej cząstki włosa, jeśliby było przypisane wielu czynnikom, takim jak przyczyny materialne, byłoby trudne niczym stworzenie góry. Dowódca może zorganizować i poprowadzić oddział militarny o wiele lepiej niż sami żołnierze lub kilku dowódców naraz. Widoczne przyczyny materialne nie posiadają świadomości ani woli i w większości są poddane nominalnym (nie materialnym) „prawom”, które są odczuwalne jedynie, gdy pojawiają się ich skutki. Porównane ze swoimi przyczynami, skutki są niezwykłe i ukazują wspaniały artyzm. Na przykład kształtowanie się komórki i jej relacji z wszystkimi innymi komórkami i ciałem są tak skomplikowane, że potrzebują więcej wiedzy, umiejętności, wszechstronnej woli i mocy, by je stworzyć, niż może być znalezione u wszystkich uczestników tworzenia. Jedynie Stwórca o nieograniczonej Mocy może być prawdziwym czynnikiem. Przyczyny i środki materialne są jedynie usprawiedliwieniem pozwalającym istotom ludzkim rozważyć, że istnieje pewien zakres pośrednictwa ludzkiego. Mówimy o przyczynach i środkach materialnych, ponieważ większość ludzi nie może dostrzec piękna i mądrości stojących za zdarzeniami, skarżąc się i obwiniając Boga. W celu odsunięcia tych skarg od Boga przyczyny są umieszczone jako oddzielająca zasłona (między ludźmi a działaniami Boga). Jednakże ci, którzy widzą prawdziwe piękno i mądrość w zdarzeniach, znają prawdę tego, co się dzieje. W skrócie, Majestat Boga i Jego Wspaniałość wymagają wyraźnych przyczyn i środków, by zapobiec skargom i aby ukryć przed tymi, którzy myślą powierzchownie, Rękę udziału Mocy w pewnych na pozór nieznaczących lub plugawych rzeczach i sprawach. Równocześnie Jedność Boga i Jego Chwała wymagają, by te widoczne przyczyny nie miały udziału w tworzeniu i rozmieszczeniu rzeczy. W istocie to, co nazywamy „prawami”, to manifestacje Boskiej Wiedzy, Władzy oraz Woli.

Ludzkość jest najbardziej uzdolnioną częścią stworzenia, a najbardziej wyrazistą spośród przyczyn, którą jest obdarzona, jest świadomość i wolna wola. Jednakże nasza rola, nawet w naszych własnych działaniach, jest bardzo mała. Skoro więc tak przedstawia się sytuacja, jaką rolę mogą odgrywać nieożywione obiekty w stwarzaniu i rządzeniu wszechświatem?

W skrócie, istnienie i utrzymywanie wszechświata wyraźnie pokazuje, że wszystko jest oparte na absolutnej prawdzie, która pochodzi od Tego, Kto jest Absolutną Prawdą. Jeśli prawda, która jest odpowiedzialna za wspaniały porządek, harmonię i proporcje we wszechświecie, miałaby iść za pragnieniami i kaprysami lub nawet intelektem ludzkim, to wtedy cały wszechświat dawno popadłby w ruinę. Gdy ludzkość próbuje uporządkować swoje własne życie, następuje jedynie nieporządek i chaos, czego historia była świadkiem. Harmonia, szczęście, porządek i proporcja wymagają uniwersalnej wiedzy; to musi obejmować cały wszechświat, ze wszystkimi jego częściami oraz ludzkość we wszystkich jej aspektach, dotyczyć każdej osoby i każdego czasu, włączając przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Jest jasne, że ludzkie istoty nie są w stanie tego zrobić. ↑
Jak relacjonowano w al-Bucharim („Kitab al-Istisgha,” 2), gdy Wysłannik Boga, niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo, napotkał na ostry i brutalny sprzeciw, modlił się do Boga: „O Boże, pomóż mi przeciwko nim, tak jak pomogłeś Józefowi w czasie siedmioletniego głodu”. W rezultacie ciężki głód dotknął Mekkańczyków do tego stopnia, że zmuszeni byli jeść padlinę. Wersety 75 i 76 odnoszą się do tego głodu, werset 77 natomiast odnosi się do śmierci jako bramy otwartej na oścież lub drogi, która prowadzi do ciężkiej kary w życiu przyszłym. ↑
Słuch i wzrok są dwoma ważnymi zmysłami, poprzez które ludzie odbierają świat zewnętrzny i z którego się uczą. To, co odbierają ze świata zewnętrznego, jest przetwarzane w wiedzę przez serce (fuād), które to słowo może być także przetłumaczone na polski jako „umysł”. Koran używa mocy słuchu jako rzeczownika w liczbie pojedynczej, moc wzroku i serca są natomiast rzeczownikami w liczbie mnogiej. Powodem, dla którego Koran używa liczby pojedynczej w odniesieniu do mocy słuchu, gdy inne moce są wymienione w liczbie mnogiej, jest fakt, że odnoszą się one do objawienia lub Boga jako źródła wiedzy, która przychodzi przez uszy. Z kolei wrażenia wzrokowe odbierane przez ludzi i sposób ich rozumienia i interpretowania poprzez serca bądź umysły może różnić się w zależności od osoby, widzianych obiektów i materiałów używanych przez serca, by ukształtować wiedzę. ↑
Każda osoba, która jest zainteresowana prawdziwą wiedzą i mocą myślenia, nie może pomóc, lecz jedynie uznać, że wszechświat ze wszystkim, co w nim jest, został stworzony i należy wyłącznie do Boga jako Jego Stworzenie, pod warunkiem, że dana osoba nie jest uprzedzona i oporna i nie wchodzą w grę inne czynniki, takie jak arogancja, czynienie zła i egocentryzm, które nie pozwalają im wierzyć. ↑
Jeśli to Bóg jest Tym, który stworzył ziemię i wszystko to, co na niej jest, i Tym, który posiada całkowitą władzę nad nimi jako ich Władca i Pan, to czemu nie przywróci ich do życia po śmierci, jeśli taką ma wolę? Czy Ten, który stworzył ziemię i wszystko to, co na niej się znajduje, Ten, kto ma całkowitą moc do stworzenia wszystkiego z niczego, i Ten, kto zadaje śmierć, nie jest zdolny, by przywrócić umarłych do życia? ↑
Na pierwszy rzut oka wydaje się, że wszystkie te pytania są skierowane do tych, którzy mają jakąś wiedzę o Bogu Jedynym, stwarzającym i zarządzającym wszechświatem, lecz którzy wciąż przypisują mu współtowarzyszy w porządkowaniu swojego życia. Jednakże żądane odpowiedzi są zależne od wiedzy. To oznacza, iż prawdziwa wiedza – wiedza osiągnięta przez obiektywne badanie wszechświata – niechybnie prowadzi do wniosku, że jest tylko Jeden Bóg, który stwarza i zarządza całym wszechświatem i ma całkowitą władzę nad wszystkim. To, do czego zobowiązane są istoty ludzkie, to poddanie się Mu w zarządzaniu ich życiem. Jako że prawdziwa wiedza to uznaje, każdy kto słucha przesłania wszechświata i głosu swojej świadomości, uzna tę samą prawdę. Jeśli natomiast zostanie zwiedziony przez fałszywe nadzieje, pragnienia cielesne, arogancję, egoizm, ignorancję, ideologiczne bądź quasi-religijne uprzedzenia lub skłonności, to może pójść drogą, która zaprowadzi go na manowce. ↑
Poza tym, że nakaz ten dotyczy sposobu wykorzeniania zła wyrządzonego muzułmaninowi osobiście, tyczy się on również tego, jak muzułmanie powinni odpowiadać na złe czyny, popełnione w czasie praktykowania przez nich islamu i starań mających na celu przekazanie innym tej religii. Nie możemy działać motywowani pragnieniem zemsty; nie możemy podążać za naszymi żądzami i postępować tak, jak nam się podoba. Wszystko, co czynimy, musi mieć na celu służenie sprawie islamu w najlepszy możliwy sposób i musi służyć zdobywaniu dla niego serc innych. ↑
Grób jest miejscem pośrednim pomiędzy tym światem a przyszłym. Zmarli przebywają tam aż do Dnia Zmartwychwstania. Wysłannik mówi, że grób jest albo ogrodem spośród Ogrodów Raju, albo dołem spośród dołów Piekła (at-Tirmizi, „Sifat al-Kijama,” 26). Czyny istot ludzkich przybierają charakterystyczne dla siebie formy w świecie grobu, a zmarli żyją życiem przypominającym Raj lub Piekło, w zależności od swego poziomu.

Po pogrzebie duch czeka w świecie pośrednim między tym a Światem Wiecznym. Mimo że ciało się rozkłada, to jego główne cząstki (zwane adżb ad-danab, co dosłownie oznacza kość ogonową, w hadisie) nie gniją. Nie wiemy, czy adżb ad-danab to geny osoby, czy coś innego. Niezależnie jednak od tej dwuznaczności duch wciąż utrzymuje przezeń swoje relacje z ciałem. Bóg uczyni tę część, która jest stworzona z podstawowych cząsteczek ciała, atomów lub wszystkich innych cząsteczek już rozproszonych w glebie, przystosowaną do życia wiecznego podczas ostatecznego zniszczenia i odbudowania wszechświata. On użyje jej także, by stworzyć nas ponownie w Dniu Sądu. Świat pośredni jest dziedziną, gdzie duch czuje „oddech” błogosławieństw Raju lub kary Piekła. Jeśli prowadziliśmy prawe życie na świecie, nasze dobre uczynki (np. modlitwy, recytacje, akty dobroczynne) będą jawiły się niczym serdeczni przyjaciele. Ponadto okna do niebiańskich scen będą dla nas otwartymi, a nasz grób stanie się niczym ogród Raju. Jeśli jednak któreś z naszych grzechów wciąż nie będą wybaczone, niezależnie od tego, jak prawymi byliśmy, możemy cierpieć karę w świecie pośrednim, aż zasłużymy na Raj. Niewierni, którzy zasmakowali w grzechu, zostaną przyjęci zgodnie ze swoimi czynami, które przybiorą formy złych towarzyszy i szkodników. Ujrzą piekielne sceny, a ich groby staną się niczym dół Piekła.

Męczennicy cieszą się wyższym stopniem życia w grobie niż nie-męczennicy, którzy zmarli. Jako że męczennicy poświęcili swoje życie na Jego drodze, nie odczuwają skurczów śmierci ani nie wiedzą, że są zmarli. Zamiast tego uważają siebie samych za przeniesionych do lepszego świata i odczuwają doskonałe szczęście. Trzeba jednak pamiętać, że zmarli wiedzą o tym, iż są zmarli (mimo że ich dusze są wieczne) i ci, którzy uwierzyli i czynili prawe dzieła spośród nich, doświadczają mniejszego stopnia przyjemności w świecie pośrednim, niż ten, którym cieszą się męczennicy.

Śmierć jest zmianą miejsca pobytu i uwolnieniem od obowiązków tego świata; duch otrzymuje swobodę. Śmierć nie jest anihilacją w nie-istnienie. Ten stopień życia został stwierdzony jasno przez fakty, które wielokrotnie zaobserwowano; na przykład dusze niektórych pobożnych ludzi pojawiają się w swoich ludzkich (materialnych) formach i są widziane przez tych, którzy mają wgląd w ukryte prawdy. Innym dowodem jest zdolność zmarłych do kontaktowania się z nami, i to zarówno wtedy, gdy doświadczamy marzeń sennych, jak i na jawie.

Niemal każdy, wyłączając Proroków, którzy są bez grzechu, może cierpieć w grobie przez określony czas ze względu na grzechy, które nie zostały mu wybaczone za jego bytności na świecie. Jednakże tak jak każde cierpienie na świecie służy jako sposób na przebaczenie dla wiernych, tak każde cierpienie w grobie również powoduje, iż niektóre z grzechów są wybaczane. Jeśli wciąż są grzechy, które nie zostały odpuszczone, cierpienie, którego dana osoba będzie musiała doświadczyć w Życiu Przyszłym, na przykład w Miejscu Najwyższego Zgromadzenia, na Wadze, która jest światem, gdzie wszystkie zapisy ludzkich czynów zostaną ujawnione i rozliczone, Most oraz Wzniesione Krawędzie (zob. 7:46, przyp.12) będą służyć za czyściec. ↑
Co do Najwyższego Tronu, zob. sura 2:28, przyp. 28; sura 7:54, przyp. 13; sura 17:42, przyp. 19. ↑