Nie ma potrzeby argumentować w sposób apologetyczny, przeciwstawiając trudną sytuację kobiet w epoce przedislamskiej lub w naszym, współczesnym świecie temu, że islam zapewnił kobietom uznanie, prawa i przywileje, którymi nie mogły się cieszyć w innych systemach. Staje się to dosyć jasne nawet bez szczególnej apologii, jeśli będziemy badać tę sprawę całościowo, nie zaś wyrywkowo. Zasadniczo prawa i odpowiedzialność kobiety są równe prawom i odpowiedzialności mężczyzny, lecz nie są identyczne. Równość i identyczność nie są tym samym i nie należy mylić ze sobą tych dwu wartości. Pomijając już kwestie płci, nie ma dwóch identycznych ludzi, z czego wynika, że sprawiedliwość wymaga uwzględnienia tych różnic i ich potwierdzenia, nie czyniąc ich jednak pretekstem do dyskryminacji.

Istoty ludzkie nie zostały stworzone identycznymi, zostały jednak stworzone równymi. Mając na uwadze to rozróżnienie, nie istnieje żaden argument, który by uzasadniał przedstawianie kobiety jako niższej od mężczyzny. Nie ma podstaw do zakładania, że kobieta jest „mniej ważna”, gdyż jej prawa nie są pod każdym względem tożsame z prawami mężczyzny. Kobieta jednak nie jest duplikatem mężczyzny, a co za tym idzie, istnieją pewne różnice co do praw i odpowiedzialności. Fakt, że prawo islamu przyznaje kobiecie prawa równe, lecz nie identyczne, wskazuje na to, że uznaje ono kobiecość kobiety wraz z właściwym uwzględnieniem zarówno różnic w budowie i osobowości, jak i identyczności potrzeby społecznej i politycznej godności. 

Warto dokonać w tym miejscu sumarycznego przeglądu praw kobiet pod prawem islamu.

• Kobieta jest uznawana za pełnoprawną partnerkę mężczyzny w kwestii prokreacji. On jest ojcem, ona zaś – matką, obydwoje zaś są niezbędni do narodzenia się życia. Jej rola jest nie mniej ważna niż jego. W ramach tego partnerstwa ma równy udział w godności i szacunku, w rzeczy samej jako matka cieszy się większym respektem i miłością ze strony dzieci, zgodnie z nakazem Proroka: „Raj jest pod stopami matek” (an-Nasa’i , Dżihad, 6).
• Dorosła kobieta jest równa mężczyźnie pod względem odpowiedzialności, jakie na niej spoczywają. Niektóre z nich są indywidualne, niektóre zaś dzielone z innymi; i kobieta jest równa pod względem wynagrodzenia za swoje działania. Jest uznawana za niezależną osobowość prawną, posiadającą potencjał moralny i intelektualny, a także duchowe aspiracje. Natura kobiety nie jest ani niższa, ani różna od męskiej. Obydwoje nawzajem się uzupełniają.
• Kobieta równa jest mężczyźnie pod względem poszukiwania i pragnienia edukacji i wiedzy. Poszukiwanie wiedzy nakazane jest wszystkim muzułmanom, bez względu na różnicę płci. Niemal czternaście stuleci temu Prorok Muhammad, niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo, oświadczył, że szukanie wiedzy (niezbędne dla każdego wierzącego) stanowi obowiązek każdego muzułmanina (mężczyzny i kobiety) (Ibn Madża, Mukaddima, 17). 
• Kobieta ma prawo do tej samej wolności wypowiedzi, co mężczyzna. Jej wypowiedzi są brane pod uwagę i nie mogą być lekceważone jedynie dlatego, że pochodzą od kobiety. Koran relacjonuje, że kobiety nie tylko wyrażały swobodnie swoje opinie, ale również uczestniczyły w poważnych dyskusjach z samym Prorokiem (np. 58:1-4; 60:10-12). Wiele hadisów mówi o podobnych sytuacjach, a z dziejów islamu wiemy, że kobiety sprzeciwiały się publicznie temu, co kalifowie głosili ex cathedra w meczecie.
• Zapisy historyczne dowodzą, że kobiety uczestniczyły w życiu publicznym we wczesnych społecznościach muzułmańskich, szczególnie w okresach zagrożenia. 
• Kobieta ma równe prawa w zakresie zawierania umów, otwierania i prowadzenia przedsięwzięć handlowych oraz zdobywania i posiadania majątku w sposób niezależny. Jej życie, własność i honor są tak samo święte, jak życie, własność i honor mężczyzny. Jeśli popełni przestępstwo, to kara dla niej nie jest ani większa, ani mniejsza od kary wymierzanej mężczyźnie w podobnym przypadku. Jeśli została skrzywdzona, to otrzymuje słuszną rekompensatę, równą tej, jaką otrzymałby mężczyzna w tej samej sytuacji (2:178; 4:92-93).
• Prawo i religia islamu przewidziały środki konieczne do ochrony tych praw i wprowadziły je w życie jako integralne artykuły wiary. Wiara nie toleruje tych, którzy skłaniają się do uprzedzeń względem kobiet albo dyskryminują je na podstawie różnic pomiędzy kobietą a mężczyzną. Koran gani tych, którzy sądzą, że kobieta ma wartość mniejszą od mężczyzny: 16: 57-59, 62; 42:49-50; 43:15-19; 53:21-23.
• Uznawszy kobietę za człowieka niezależnego, niezbędnego do przetrwania ludzkości, prawo islamskie (oparte na Koranie) przyznało kobiecie udział w dziedziczeniu, jak to zostało wyjaśnione w przyp. 5 do sury Kobiety. 
• Kobieta cieszy się pewnymi przywilejami, których nie ma mężczyzna. Jest zwolniona w obrębie gospodarstwa domowego ze wszystkich zobowiązań finansowych. Jako matka cieszy się większym uznaniem u Boga (31:14-15; 46:15). Jako żona ma prawo żądać od kandydata na męża odpowiedniego posagu, który ma do niej należeć. Ma prawo do utrzymania ze strony męża. Nie musi pracować ani łożyć wraz z mężem na rodzinne wydatki. Ma prawo zachować po ślubie to, co posiadała przed ślubem, i mąż nie ma do tego żadnych praw. Jako córka bądź siostra ma prawo do utrzymania przez ojca i brata. To jest jej przywilej. Jeśli pragnie pracować, być samodzielna i uczestniczyć w obowiązkach rodzinnych finansowo, to ma prawo tak uczynić, o ile nie jest przy tym zagrożony jej honor. 
• Islam nie rozróżnia pomiędzy mężczyznami i kobietami w zakresie relacji z Bogiem: otrzymają oni takie same nagrody i kary za dobre i złe uczynki. To, że kobiety stoją podczas modlitwy za mężczyznami, nie ma na celu zaznaczenia ich rzekomej niższości. Kobiety, jak już wspominaliśmy, są zwolnione z modlitw w zgromadzeniu. Jeśli jednak kobieta pragnie w nich uczestniczyć, to stoi w oddzielnym rzędzie, pomyślanym specjalnie dla kobiet. Porządek szeregów w modlitwie został wprowadzony po to, by umożliwić każdemu koncentrację na modlitwie. Modlitwa zawiera działania i ruchy, stanie i siedzenie obok siebie, skłanianie się, padanie na twarz. Jeśliby mężczyźni zmieszali się z kobietami w tych samych szeregach, istnieje możliwość, że w umysłach modlących się pojawiłoby się coś, co by ich odciągało od okazji, dla której się zebrali, i w sposób oczywisty byłoby to ze szkodą dla wypełniania obowiązku skupienia się na modlitwie. 

Wreszcie, nie ma szczególnego znaczenia, że Koran używa zaimków osobowych męskich zwracając się do wspólnoty wierzących. To cecha niemal wszystkich języków, że zaimek osobowy męski jest stosowany zarówno w odniesieniu do mężczyzn, jak i kobiet. Może to być związane z faktem, że przez większą część dziejów w większości społeczeństw to mężczyzna był odpowiedzialny (za gospodarstwo domowe oraz sprawy wspólnoty) w większym stopniu niż kobieta. Jest to niewątpliwie skutek innych obowiązków i funkcji, ogniskujących się wokół utrzymania rodziny, dbania o dzieci i następne pokolenie społeczności. (Wyjaśnienie innych aspektów tej sprawy, zob. sura 2, przyp. 161).